Η προσπάθεια αὐτή ἀποσκοπεῖ στό νά ἀποκτήσουν οἱ νέοι συνειδητή γνώση τῶν νοημάτων πού περιέχουν τά κείμενα τῶν Πατέρων τῆς ὀρθοδόξου ἐκκλησίας μας, μέσα ἀπό τήν ἐπαφή μέ τή γλῶσσα τῶν κειμένων αὐτῶν. Εὐελπιστοῦμε ὅτι ἡ ἐπαφή μέ τούς Πατέρες θά βοηθήσει στήν κατήχηση τῶν νέων μας καί στή μύηση στήν λειτουργική καί πνευματική πορεία τῆς Ἐκκλησίας.
Θά παρουσιάζονται διαδικτυακά μαθήματα σέ ἑνότητες γιά τή διδασκαλία τῶν φαινομένων τῆς Ἀρχαίας Γραμματικῆς καί τοῦ Συντακτικοῦ.
Ἡ ἰδέα τοῦ ἐγχειρήματος ἀποσκοπεῖ στό νά ἀποκτήσουν οἱ νέοι συνειδητή γνώση τῶν νοημάτων πού περιέχουν τά κείμενα τῶν Πατέρων τῆς ὀρθοδόξου ἐκκλησίας μας, μέσα ἀπό τήν ἐπαφή μέ τή γλῶσσα τῶν κειμένων αὐτῶν (μέ ἐργαλεῖα τή Γραμματική καί τό Συντακτικό της), καί τή συνακόλουθη ἀπόκτηση μιᾶς εὐφράδειας καί εὐκολίας στή χρήση της. Τελικά, ὅταν φτάσει ὁ μαθητευόμενος στήν κατάκτηση τῆς ἐμπειρίας αὐτῆς, θά διαπιστώσει ἀπό μόνος του ὅτι δέν εἶναι δύσκολη γλῶσσα ἡ ἀρχαία Ἑλληνική καί, πολλῷ μᾶλλον, δέν εἶναι ἀποκομμένη ἀπό τή σημερινή Νέα Ἑλληνική.
Κάποιοι ἐκκλησιαζόμενοι ἐκφράζουν μιά δυσφορία γιά τή γλῶσσα τῶν ἐκκλησιαστικῶν κειμένων, πού ὁμολογουμένως πολύ λίγο διαφέρει ἀπό τήν κοινή Νέα Ἑλληνική ἤ καί τήν Ἀρχαία Ἑλληνική, καί ἔχουν ἀκουστεῖ φωνές γιά τέλεση τῆς Θ. Λειτουργίας στά Νέα Ἑλληνικά, καί γενικότερα ἀνάγνωση καί χρήση μεταφρασμένων κειμένων, λειτουργικῶν καί ἄλλων, προκειμένου νά καταστεῖ, ὅπως διατείνονται, ἡ γλῶσσα καί τό νόημα κατανοητό. Χωρίς νά κρίνουμε τίς κατά τά ἄλλα καλόπιστες διαθέσεις καί φωνές αὐτές, ἐπισημαίνουμε, ἀνάμεσα σέ ἄλλα, τά ἑξῆς:
1) Οἱ Πατέρες πού χρησιμοποιοῦν τή γλῶσσα αὐτή (ἡ ὁποία ἦταν βέβαια τῆς ἐποχῆς τους) παρουσιάζουν στά κείμενά τους ἀκριβολογία καί πολλές φορές συντομία καί πυκνότητα νοημάτων, ἐννοιῶν καί πνευματικῶν καταστάσεων πού ἤθελαν νά ἐκφράσουν, λόγῳ τῆς εὐελιξίας, τῆς παραγωγῆς καί τοῦ πλούτου πού παρουσιάζει ἡ Ἀρχαία Ἑλληνική, διά τῶν ἀπίστευτων δυνατοτήτων πού ἔχει ὡς γλῶσσα· ἐπιπλέον ἕνα μεταφρασμένο κείμενο -ἄς μᾶς ἐπιτραπεῖ νά ποῦμε- εἶναι πολύ πιό πολύλογο, ἀφοῦ χρησιμοποιεῖ περιφράσεις γιά νά δώσει -χωρίς πάντα νά τό κατορθώνει- τό ἀκριβές νόημα τῶν Πατερικῶν λόγων.
2) Ποιός σημερινός πατέρας τῆς Ἐκκλησίας, ἤ ἔστω ἐκκλησιαζόμενος φιλόλογος, θά τολμοῦσε νά ἰσχυρισθεῖ ὅτι μπορεῖ (ἔχει βιώματα) νά μεταδώσει τίς ἐμπειρίες τῶν ἐκκλησιαστικῶν συγγραφέων-Πατέρων, ὥστε νά ἐλέγξει καί νά ἀποδώσει τά γραπτά τους;
3) Ἀπό πλευρᾶς ἐντελῶς αἰσθητικῆς, ἡ μετάφραση ἑνός κειμένου -πάντα, χωρίς ἐξαιρέσεις- ἐξαφανίζει ὡς διά μαγείας τήν ὀμορφιά τῆς πρωταρχικῆς γλώσσης, καθώς ἐπίσης χάνεται κατά τι καί τό ὕφος τοῦ συγγραφέα, στήν προσπάθεια τοῦ μεταφραστῆ νά πετύχει τήν ἀπόδοση, ἀφοῦ ἀναπόφευκτα θά εἰσδύσει στό νέο (μεταφρασμένο) κείμενο, καί τό δικό του προσωπικό ὕφος καί πνευματικό ἐπίπεδο (τοῦ μεταφραστῆ).
Ἡ παροῦσα διαδικτυακή προσπάθεια μαθημάτων γιά τήν κατανόηση τῆς Ἑλληνικῆς γλώσσης δέν φιλοδοξεῖ νά διεκδικήσει τή θέση μιᾶς νέας γραμματικῆς, εἶναι ἁπλῶς δημοσίευση σχετικῶν σημειώσεων στήν κατανόηση τῆς Ἀρχαίας Ἑλληνικῆς καί κατ᾿ ἐπέκταση τῆς Ἐκκλησιαστικῆς γλώσσης μέ τήν αὐτοδιδακτική μέθοδο, μέ σύμβουλο ἐν πολλοῖς τή Γραμματική τοῦ Ἀχ. Τζαρτζάνου.
Στά πλαίσια τῶν ἰδιαίτερων σχέσεων πού ἐπιδιώκει ἡ ἐνορία μέ νέους (μαθητές, φοιτητές κ.λπ.) μιά ἀπό τίς δραστηριότητες πού συνέλαβε ὡς ἰδέα -πού τήν διακατέχει ἤδη ἀπό τή δεκαετία τοῦ ’70- εἶναι ἡ ἐπαφή μέ τά κείμενα τῶν Πατέρων, καί θέλησε νά τήν διευρύνει μέ τόν διαγωνισμό, μέ τήν εὐκαιρία τοῦ ἑορτασμοῦ τῶν 100 χρόνων τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ καί μέ τίς ἐπί δεκαετίες καταγεγραμμένες σημειώσεις, ὥστε νά εἶναι δυνατή αὐτή ἡ ἐπαφή, πιστεύοντας ὅτι ὅλοι καί ἰδιαίτερα οἱ ἀναγνῶστες τῶν Πατερικῶν κειμένων πρέπει νά γνωρίζουν τή γλῶσσα. Αὐτή ἡ ἰδέα πραγματοποιόταν ἀποσπασματικά, ἤδη ὅλα αὐτά τά χρόνια, μέσω κάποιων φυλλαδίων πού δημοσίευε ἡ ἐνορία μας καί μοίραζε στίς συνάξεις μαθητῶν καί φοιτητῶν, ἀκόμη καί στούς ἐκκλησιαζομένους ἐπί τῇ εὐκαιρίᾳ τῶν ἑορτῶν τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἔτους.
Ἐνῶ ἡ τεχνολογία σήμερα ἔχει κατακτήσει μεγάλο μέρος τῆς ζωῆς μας, ὑποτίθεται μέ σκοπό νά διευκολύνει καί νά ἐπιταχύνει τίς διαδικασίες τῆς καθημερινότητας, τελικά τό φαινόμενο πού ἐμφανίζεται κατά κόρον εἶναι -κατά γενική, κοινή διαπίστωση- ἡ λεξιπενία καί τό χαμηλό ἐπίπεδο γλωσσικῆς κατανόησης ἤ χρήσης. Συντομογραφίες, ἐπιρροές ἀπό ξενόγλωσσους ὅρους, ἀντικατάσταση λέξεων μέ σύμβολα, πού χρησιμοποιοῦνται μέσα σέ μιά πρόταση, ἔχουν ὠθήσει τό γλωσσικό ἐπίπεδο τοῦ λαοῦ μας σέ πολύ χαμηλή στάθμη.
Βασανιζόμενοι ἀπό τίς ἀμφιβολίες μας αὐτές, σκεφτήκαμε ὡς ἐνορία, ἀντί νά προσπαθήσουμε νά κατεβάσουμε τά ἐκκλησιαστικά κείμενα στό γλωσσικό μας ἐπίπεδο, νά κάνουμε μιά προσπάθεια νά ἀνεβάσουμε τό δικό μας γλωσσικό ἐπίπεδο, τόσο ὥστε νά μπορούμε νά προσεγγίσουμε αὐτούσια τά κείμενα τῶν Πατέρων καί νά γίνει πραγματικότητα ἡ φανέρωση καί ἡ ἀνάδειξη τῆς ὀμορφιᾶς καί τοῦ βάθους τῶν νοημάτων τους. Εἶναι γεγονός ὅτι ἡ γλῶσσα τῆς Ἁγίας Γραφῆς (καί τῶν περισσοτέρων Πατέρων) εἶναι πολύ ἁπλούστερη τῆς κλασικῆς ἀρχαίας καθομιλουμένης Ἑλληνικῆς τοῦ 5ου αἰ. π.Χ. καί, ὡς προελέχθη, δέν εἶναι πολύ μακριά ἀπό τήν νεοελληνική γλῶσσα πού χρησιμοποιοῦμε.
Ἡ προσπάθεια αὐτή εὐχόμαστε νά βοηθήσει καί νά ὠθήσει τούς νέους νά ἀγαπήσουν τά Ἐκκλησιαστικά μας κείμενα, τή λειτουργική μας γλῶσσα καί τήν πνευματική ζωή. Εὐελπιστοῦμε ὅτι ἡ ἐπαφή μέ τούς Πατέρες θά βοηθήσει στήν κατήχηση τῶν νέων μας καί στή μύηση στήν λειτουργική καί πνευματική πορεία τῆς Ἐκκλησίας.
Στήν προσπάθεια λοιπόν αὐτή, θά παρουσιάζονται μαθήματα διαδικτυακά σέ ἑνότητες γιά τή διδασκαλία τῶν φαινομένων καί στοιχείων τῆς Ἀρχαίας Γραμματικῆς καί τοῦ Συντακτικοῦ. Τό μάθημα θά κλείνει μέ ἀσκήσεις πρός ἐμπέδωση τῶν διδακτέων τῆς ἑνότητας, ἀλλά καί μέ πατερικά κείμενα ἑρμηνευμένα καί σχολιασμένα γραμματικά.
Προσδοκοῦμε νά πετύχουμε τό στόχο μας διά πρεσβειῶν τοῦ Ἁγίου Γερασίμου καί μέ τή δική σας φιλότιμη καί καλοδιάθετη συμμετοχή.
Μετά πατρικῶν εὐχῶν,
π. Γεώργιος Καλαντζῆς
