Ἡ Κυριακὴ τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς βρίσκεται στὴ μέση τῆς περιόδου καὶ ἡ Ἐκκλησία καλεῖ τὰ μέλη της νὰ συνεχίσουν τὸν πνευματικό τους ἀγῶνα, προβάλλοντας, γιὰ νὰ τοὺς ἐνισχύσει, τὸ πιὸ ἀμφιλεγόμενο ἀπὸ τὰ σύμβολά της, τὸν σταυρὸ τοῦ Χριστοῦ. Καὶ εἶναι πράγματι ἀμφιλεγόμενο σύμβολο ὁ σταυρός, ἀφοῦ ὁ ἴδιος ὁ ἀπόστολος Παῦλος, ὁ ὁποῖος κατέστησε τὸν σταυρὸ κέντρο τῆς θεολογίας του, δὲν θὰ διστάσει νὰ παραδεχτεῖ ὅτι τὸ κήρυγμα γιὰ τὴ σταυρικὴ θυσία τοῦ Ἰησοῦ εἶναι γιὰ τοὺς λογικὰ σκεπτόμενους ἀνθρώπους “μωρία” (Α΄ Κορ. 1:18).
Γιατὶ κανεὶς σοβαρὸς ἄνθρωπος δὲν θὰ σκεφτόταν ποτὲ νὰ κάνει ἔμβλημά του ἕνα σύμβολο τῆς ἀτίμωσης καὶ τοῦ θανάτου, ὅπως ἦταν τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ὁ σταυρός. Αὐτός, ὅμως, ὁ ἀτιμωτικὸς θάνατος τοῦ Ἰησοῦ πάνω στὸν σταυρὸ κατανοεῖται ἀπὸ τοὺς χριστιανοὺς ὡς ἡ ὑπέρτατη θυσία ποὺ χάρισε -σύμφωνα μὲ τὸ ἀποστολικὸ ἀνάγνωσμα τῆς ἴδιας μέρας ἀπὸ τὴν Πρὸς Ἑβραίους Ἐπιστολή- νέες δυνατότητες ζωῆς στὴν ἀνθρωπότητα. Ἔτσι, ὁ σταυρὸς ἔγινε γιὰ τοὺς μαθητές τοῦ Χριστοῦ, ἀπὸ σύμβολο θανάτου, σύμβολο ζωῆς καὶ σύμβολο τῆς δύναμης τοῦ Θεοῦ, γιατὶ ἀποκαλύπτει τὴ δύναμη τοῦ Θεοῦ νὰ σώσει τὸν ἄνθρωπο. Ὁ Τίμιος Σταυρὸς εἶναι τὸ ἀξιώτερο σημεῖο καὶ σύμβολο τῆς πίστεώς μας.Ὅλα τὰ μυστήρια τελειώνονται μὲ τὴν ἐπίκληση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ τὴν σφραγίδα τοῦ Σταυροῦ.
Ὅλες οἱ ἱερατικὲς εὐλογίες εἶναι σταυρικές. Οἱ Ἱεροὶ Ναοί, τὰ ἱερὰ σκεύη καὶ τὰ ἄμφια ἁγιάζονται μὲ τὸν Τίμιο Σταυρό. Δὲν νοεῖται λειτουργικὴ πράξη ἢ σύναξη τῶν πιστῶν χωρὶς τὴν σφραγίδα τοῦ Τιμίου Σταυροῦ. Ὁ Σταυρὸς εἶναι καὶ ὁ πιστότερος σύντροφος κάθε ὀρθοδόξου, ἀπὸ τὴ στιγμὴ ποὺ θὰ γεννηθοῦμε μέχρι τὸ θάνατό μας. Καὶ ὁ τάφος τοῦ χριστιανοῦ μὲ τὸ Σταυρὸ εὐλογεῖται.
Γράφει τὸ Γεροντικό: Ὁ Ἰωάννης, ἄνθρωπος ἅγιος καὶ μὲ ἐξουσία κατὰ πνευμάτων ἀκαθάρτων, ρώτησε δαίμονες καὶ τοὺς εἶπε: "Ποιά πράγματα φοβᾶστε ἀπὸ τοὺς χριστιανούς;" Καὶ αὐτοὶ ἀπάντησαν: "Ἔχετε τρία μεγάλα πράγματα· ἐκεῖνο ποὺ φορᾶτε στὸ λαιμό σας, ἐκεῖνο ποὺ λούζεστε στὴν Ἐκκλησία κι ἐκεῖνο ποὺ τρῶτε στὴ Θεία Λειτουργία. Ἂν φυλάξετε καλὰ ἐκεῖνο ποὺ μεταλαμβάνετε, κανένας ἀπὸ ἐμᾶς δὲν θὰ μποροῦσε νὰ βλάψει χριστιανό".
Ἡ Χάρη καὶ ἡ δύναμη τοῦ Τιμίου Σταυροῦ ὀφείλεται ὄχι στὸ σχῆμα του, ὅτι δηλαδὴ εἶναι σταυρός, ἀλλὰ στὸ ὅτι εἶναι ὁ σταυρὸς τοῦ Χριστοῦ, τὸ ὄργανο διὰ τοῦ ὁποίου ὁ Χριστὸς ἔσωσε τὸν κόσμο. Εἶναι τὸ θυσιαστήριο στὸ ὁποῖο προσέφερε τὸν ἑαυτό Του θυσία γιὰ ὅλο τὸν κόσμο, ὡς θύτης καὶ ὡς θῦμα. Στὸν Σταυρὸ ἔζησε τὸν βαθύτερο πόνο καὶ τὸν μεγαλύτερο ἐξευτελισμὸ γιὰ μᾶς.
Ἡ προβολὴ τοῦ σταυροῦ σήμερα ἀποκτᾶ ἕνα πολὺ πιὸ οὐσιαστικὸ νόημα ἀπὸ αὐτὸ μιᾶς συμβολικῆς τελετῆς. Γιατὶ ὁ σταυρὸς μπορεῖ νὰ γίνει σήμερα ἕνα σταθερό σημεῖο προσανατολισμοῦ γιὰ τὸν ἄνθρωπο ποὺ ψάχνει νὰ βρεῖ τὸν δρόμο του. Καὶ ὁ δρόμος ποὺ δείχνει ὁ σταυρὸς δὲν εἶναι ἄλλος ἀπὸ αὐτὸν ποὺ ἀκολούθησε καὶ ὁ Χριστός. Ὁ Χριστὸς πάνω στὸν σταυρὸ δὲν ἔχει ἀπολύτως τίποτε, εἶναι γυμνός, ἔχει χάσει τὰ πάντα· ἀκόμη καὶ τὰ ροῦχα Του τὰ μοίρασαν οἱ σταυρωτές Του. Καὶ ὅμως, αὐτὴν ἀκριβῶς τὴ στιγμὴ θὰ κερδίσει τὴ σωτηρία ὁλόκληρου τοῦ κόσμου. Σ’ αὐτὸν τὸν δρόμο τῆς ἀγάπης καὶ τῆς θυσίας καλεῖ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους ὁ σταυρός. Τοὺς καλεῖ νὰ ἀρνηθοῦν ὅ,τι ἀγαποῦν περισσότερο, τὸν ἴδιο τους τὸν ἑαυτό -νὰ ἐγκαταλείψουν τὶς νόμιμες καὶ δίκαιες ἀπαιτήσεις τους, τίς φυσιολογικὲς καὶ δικαιολογημένες ἐπιθυμίες ποὺ ἔχει τὸ ἐγώ τους μέσα στὴ ζωή- τοὺς καλεῖ νὰ ἀρνηθοῦν τὴν ἀσφάλεια μιᾶς καλοβολεμένης καὶ καθωσπρέπει ζωῆς. Ταυτόχρονα, ὅμως, τοὺς βεβαιώνει πὼς μόνον ὅσα θυσιάσουν θὰ κερδίσουν πραγματικά. Δύσκολος, βέβαια, ὁ δρόμος αὐτός, ἀλλὰ εἶναι ὁ μόνος ἀπὸ τὸν ὁποῖο ἔχει ἀνάγκη σήμερα ὁ κόσμος, καθὼς εἶναι ὁ μόνος ποὺ παρέχει μιὰ ρεαλιστικὴ πρόταση νοηματοδότησης τῆς ζωῆς.
Ὁ Κύριος διδάσκει τοὺς μαθητές Του νὰ πορεύονται σταυρικά, νὰ ἔχουν στὴ ζωή τους σταυρώσιμη διάθεση καὶ ἀναστάσιμο ἦθος. Ἀλλὰ τί σημαίνει νὰ ἀκολουθῶ τὸν Ἰησοῦ βαστάζοντας τὸ σταυρό μου, δηλαδὴ νὰ ζῶ σταυρικά;
A. Σταυρώνω τὸν παλαιὸ ἄνθρωπο (τὰ πάθη μου). Ἀπαρνοῦμαι τὸν παλαιὸ ἄνθρωπο καὶ ἀγωνίζομαι νὰ ξεριζώσω ἀπὸ μέσα μου τὰ ἁμαρτωλὰ καὶ ἐγωιστικὰ πάθη, τὸν ἐγωκεντρισμό, τὴ φιλαυτία.
Β. Ὑπομένω τὶς ἀκούσιες δοκιμασίες τῆς ζωῆς καρτερικὰ καὶ εὐχαριστιακά. Ἂν ἀγανακτήσουμε καὶ περάσουμε τὰ ὅρια ζημιωνόμαστε πνευματικά. Ἂν τὶς δεχθοῦμε παθητικά, γιατὶ δὲν μποροῦμε νὰ κάνουμε διαφορετικά, πάλι δὲν ὠφελούμεθα. Ἂν ὅμως τὶς δεχθοῦμε ὡς ἐπίσκεψη τοῦ Θεοῦ καὶ ὡς εὐκαιρίες γιὰ τὴν πνευματική μας τελείωση μᾶς ἀνεβάζει στὸ ὕψος τῶν ἁγίων μαρτύρων.
Ἕνας γέροντας εἶπε χαρακτηριστικὰ τὸ ἑξῆς: «Ἕνα δόξα σοι ὁ Θεός, τὴν ὥρα ποὺ πονᾶμε ἔχει μεγαλύτερη ἀξία ἀπὸ χίλια "Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ" ὅταν δὲν πονᾶμε».
Γ. Ἀναλαμβάνω ἑκούσιους πόνους, στερήσεις, ἀγῶνες γιὰ τὴν ἀγάπη πρὸς τὸν Θεό. Ὁ ἴδιος ὁ Κύριος μᾶς δίδαξε ὅτι στενὴ καὶ τεθλιμμένη ἡ ὁδὸς τοῦ Εὐαγγελίου.
Ζοῦμε σ᾿ ἕναν κόσμο στὸν ὁποῖο κυριαρχεῖ τὸ ἀντισταυρικὸ πνεῦμα.Ἕναν κόσμο ποὺ φίλαυτα ἔχει ὡς ἰδανικά του τὴν εὐημερία, τὴν καλοζωΐα, τὴν ἄνεση, ποὺ τοποθετεῖ τὴν ἐλευθερία ὄχι στὴ θυσία καὶ τὴν ἀγάπη, ἀλλὰ στὸν ἐγωϊσμό.
Ὁ σταυρὸς μᾶς τρομάζει. Καὶ αὖτο εἶναι φυσικό. Γιατὶ μᾶς διέλυσε ἡ ἄνεση. Ὁ διάβολος προσπαθεῖ νὰ μᾶς φοβίσει ὅτι ἂν διαλέξουμε τὴ σταυρικὴ ζωὴ δὲν θὰ προοδεύσουμε, δὲν θὰ ἐπικρατήσουμε, θὰ γίνουμε θύματα τῶν ἄλλων. Ἔτσι, ἀπὸ ὀλιγοπιστία, παραγνωρίζουμε τὴν Χάρη, τὴν δύναμη καὶ τὴν προσπάθεια τοῦ Θεοῦ.
Οἱ χριστιανοί σήμερα ζοῦν αὐτὴ τὴν ἀντίθεση: τῆς σταυρικῆς ἀγάπης καὶ τοῦ ἀντισταυρικοῦ ἐγωισμοῦ. Μὲ τὴν ἀγάπη, τὴν ἄσκηση καὶ τὶς δοκιμασίες συσταυρωνόμαστε μὲ τὸν Χριστό, ἐνῶ μὲ τὸν ἐγωισμὸ σταυρώνουμε τὸν Χριστό, γινόμαστε ἐχθροὶ τοῦ σταυροῦ τοῦ Χριστοῦ. Σήμερα οἱ κοσμικοὶ ἄνθρωποι θέλουν νὰ φτιάξουν ἕνα ἐπίγειο παράδεισο χωρὶς σταυρό. Μᾶς καλοῦν κι ἐμᾶς τοὺς χριστιανοὺς νὰ ἐγκαταλείψουμε τὸν σταυρικὸ τρόπο ζωῆς.
Πῶς μποροῦμε, ὅμως, νὰ βιώσουμε τὴν ἀληθινὴ ἀνάσταση χωρὶς τὴ σταύρωση τῶν παθῶν μας, τοῦ προηγούμενου παλαιοῦ ἑαυτοῦ μας; Εἶναι γι’ αὐτὸ ποὺ ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, ἀκόμα καὶ κατὰ τὴν ἀκολουθία τῆς Μεγάλης Παρασκευῆς, ψάλλει: «Προσκυνοῦμεν σου τὰ Πάθη, Χριστέ, δεῖξον ἡμῖν καὶ τὴν ἔνδοξόν σου Ἀνάστασιν».
Ὁ χορὸς τῶν Ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας μας εἶναι χορὸς ἐσταυρωμένων καὶ ἀναστημένων καὶ συναναστημένων μὲ τὸν Χριστό. Αὐτὸς ὁ χορὸς εἶναι τὸ αἰώνιο Πάσχα.
Ἂς προσέξουμε τί μᾶς συμβουλεύει ὁ ἅγιος Κύριλλος Ἱεροσολύμων:
«Μὴν ντρεπόμαστε τὸν σταυρὸ τοῦ Χριστοῦ. Κι ἂν ἄλλος ντρέπεται καὶ τὸν κρύβει, ἐσὺ κᾶνε φανερὰ τὸν σταυρό σου, γιὰ νὰ δοῦν οἱ δαίμονες τὸ σημεῖο αὐτὸ τοῦ βασιλιᾶ Χριστοῦ καὶ νὰ φύγουν μακριὰ τρέμοντας. Κᾶνε, μάλιστα, τὸ σημεῖο τοῦ σταυροῦ συχνά, εἴτε τρῶς, εἴτε πίνεις, εἴτε κάθεσαι, εἴτε ξαπλώνεις, εἴτε σηκώνεσαι, εἴτε μιλᾶς, εἴτε περπατᾶς, κοντολογὶς σὲ κάθε περίσταση. Γιατὶ ὅποιος σταυρώνεται ἐδῶ στὴ γῆ, βρίσκεται νοερὰ πάνω στὸν οὐρανό. Εἶναι μεγάλο τὸ φυλακτήριο. Δωρεὰν τὸ παίρνουν οἱ φτωχοὶ καὶ ἄκοπα οἱ ἄρρωστοι, ἐπειδὴ ἡ χάρη του προέρχεται ἀπὸ τὸν Θεό. Εἶναι σημάδι τῶν πιστῶν καὶ φόβος τῶν δαιμόνων.
Ἐπιμέλεια κειμένου: Πρωτοπρ. Σάββας Γεωργιάδης