Ὁμιλία 11/10/2022
Εὐχαριστίες μετὰ δακρύων ὀφείλουμε στὸ ἔλεος τοῦ Κυρίου μας καὶ τὶς πρεσβεῖες τῆς Παναγίας μας, τοῦ Ἁγίου Γερασίμου καὶ πάντων τῶν Ἁγίων, ποὺ μᾶς ἀξιώνουν καὶ πάλιν νὰ βρεθοῦμε ἐπὶ τῷ αὐτῷ, σ’αὐτὴν τὴν συνάντηση, μὲ τὴν ἐλπίδα ὅτι, παρὰ τὶς ἀδυναμίες μας, ὁ Κύριος νὰ εὐρίσκεται ἀνάμεσά μας. Τὴν φετεινὴ χρονιὰ ἔχουμε τὴν ἰδιαίτερη εὐλογία, ἀρκετὲς Τρίτες, νὰ εἶναι προγραμματισμένοι -φροντίδα τοῦ πατρὸς Σάββα- σεβαστοὶ καὶ ἀξιόλογοι ὁμιλητὲς, ποὺ μὲ τὴν εὐλογία τους καὶ τὸν λόγον τους πολὺ θὰ μᾶς ὡφελίσουν.
Μαζὶ θὰ εἴμεθα ἐδῶ καὶ θὰ προσπαθήσουμε μὲ τὶς πρεσβεῖες τοῦ Ἁγίου Συμεὼν τοῦ Νέου Θεολόγου, μέσα ἀπὸ τὸ βιβλίο «Μέσα στὸ Φῶς τοῦ Χριστοῦ», νὰ κατανοήσουμε, ὅσο εἶναι δυνατὸν τὴν εὐαγγελικὴ «καινότητα» τῆς πνευματικῆς ἐμπειρίας.
Εἶναι λίγοι καὶ μεταξὺ τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας ἐκεῖνοι ποὺ τοὺς ἔχει δοθεῖ τὸ ἐπώνυμο τοῦ Θεολόγου. Μετὰ τὸν ἀπόστολο καὶ εὐγγελιστὴ Ἰωάννη τὸν Θεολόγο καὶ τὸν ἅγιο Γρηγόριο τὸν Θεολόγο, ἡ ζωντανὴ Ὀρθόδοξη Παράδοση ὀνόμασε τὸν ὅσιο Συμεών.
Περὶ τοῦ ἁγίου Συμεὼν πολλὴ συζήτηση ἐγένετο ἤδη καὶ ἀπὸ τοὺς σύγχρονούς του καὶ ὁ θαυμάσιος βίος του εἶναι γραμμένος ἀπὸ τὸν μαθητή του Νικήτα Στηθάτο, ὁ ὁποῖος μᾶς παρέχει πολλὰ σημαντικὰ στοιχεῖα γιὰ τὴν βιογραφία τοῦ ἁγίου Συμεὼν τοῦ Νέου Θεολόγου. Ὅμως πολὺ περισσότερα στοιχεῖα γιὰ μιὰ ἐσωτερικὴ βιογραφία τοῦ Ἁγίου, μᾶς παρέχουν τὰ θεόπνευστα ἔργα του.
Ὁ ἅγιος Συμεὼν ζοῦσε σὲ μιὰ ἐποχὴ τοῦ Βυζαντίου ποὺ ὁμοιάζει λίγο μὲ τὴν ἐποχή μας, ὅπου ἡ πνευματικὴ ζωὴ σὰν νὰ κινδύνευε νὰ τυποποιηθεῖ σὲ μιὰ ρουτίνα καὶ στασιμότητα. Σὰν νὰ εἶχε ξεχασθεῖ ἡ εὐαγγελικὴ «καινότης», ἡ πάντοτε νέα, δυναμικὴ καὶ κεχαριτωμένη ζωὴ ἐν Χριστῷ διὰ τῆς χάριτος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Καὶ ἐπίσης, ἡ Θεολογία ἐμφανιζόταν ὡς μιὰ στεῖρα τήρηση ἢ τυπικὴ ἐπανάληψη τῆς Παραδόσεως, χωρὶς νὰ περνάει ἀπὸ ζωοποίηση τῆς προσωπικῆς ἐν Ἐκκλησίᾳ πεῖρας καὶ πνευματικῆς μαρτυρίας.
Ὁ ἅγιος Συμεὼν ὁ Νέος Θεολόγος ἦταν πρῶτα ἀπ’ ὅλα ἄνθρωπος ζωντανῆς πίστεως, προσευχῆς καὶ ἀγάπης, καὶ ἐπομένως ἦταν ὁ διὰ τῆς πείρας «θεωρητικὸς» («πρᾶξις θεωρίας ἐπίβασις»), δηλαδὴ ἀληθινὸς θεολόγος. Ἡ ἀσκητικὴ καὶ λειτουργικὴ πεῖρα του ἦταν ἡ ὁδὸς πρὸς τὴ θεογνωσία καὶ τὴ θεολογία. Δὲν τοῦ ἔδωσε τυχαῖα ἡ Ἐκκλησία τὸ ὄνομα τοῦ «Νέου Θεολόγου», διότι, ὅπως καὶ οἱ μεγάλοι πρὸ αὐτοῦ Πατέρες -ἀσκητὲς καὶ θεολόγοι-, καὶ αὐτὸς θεολογοῦσε προσευχόμενος καὶ θεολογῶν προσηύχετο. Ἡ θεολογία του ἀναδυόταν καὶ ἐκφραζόταν ὡς λατρευτικὴ δοξολογία τοῦ Θεοῦ, ὡς ὕμνος καὶ εὐχαριστία τῆς καθαρῆς καὶ κεχαριτωμένης καρδιᾶς του.
Οἱ ἐχθροὶ καὶ ἀντίπαλοι τοῦ ἁγίου Συμεών, καὶ κυρίως ὁ πατριαρχικὸς σύγκελλος Στέφανος Νικομηδείας, προσπάθησαν νὰ ἐμποδίσουν καὶ νὰ συγχύσουν τὴν πάντοτε πρωτότυπη καὶ πάλι πάντοτε ἴδια εὐαγγελικὴ μαρτυρία τοῦ Ἁγίου, τὸν ἀληθινὸ εὐαγγελικὸ ρεαλισμό, ποὺ ξεπερνάει τὶς ὅποιες ἐποχὲς καὶ κάθε ἐποχὴ καὶ χρόνο. Αὐτοὶ προτιμοῦσαν, ὅπως ἐξ ἄλλου καὶ μέχρι σήμερα πολλοὶ προτιμοῦν, ἀντὶ τῆς πνευματικῆς ἐμπειρίας τὴ διαλεκτική, ἀντὶ τῆς ζωντανῆς πεῖρας καὶ γεύσεως τῆς χάριτος τὴν ὀρθότητα τῶν συλλογισμῶν καὶ ἐννοιῶν. Δὲν εἶναι τυχαῖο τὸ ὅτι ἴδιες κατηγορίες ἐκφράσθηκαν καὶ κατὰ τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, καὶ κάτι τέτοιο παραμονεύει πάντοτε ὡς πειρασμὸς καὶ κίνδυνος γιὰ τὴ θεολογία καὶ τὴν πνευματικὴ ζωή.
Ὁ ἅγιος Συμεὼν ὁ Νέος Θεολόγος γεννήθηκε τὸ 949 στὴν Γαλάτη τῆς Παφλαγονίας (Ἀσία) καταγόμενος ἀπὸ τάξη εὐγενῶν.
Σὲ ἡλικία ἕντεκα χρονῶν ἔρχεται στὴν Κων/πολη γιὰ νὰ σπουδάσει, ὑπὸ τὴν κηδεμονία τοῦ θείου του Βασιλείου, ὁ ὁποῖος κατεῖχε ὑψηλή θέση, ἐπὶ αὐτοκράτορος Βασιλείου τοῦ Βουλγαροκτόνου (976-1025).
Ἀργότερα ἀρνεῖται τὴν τιμὴ τῆς γνωριμίας μὲ τὸν αὐτοκράτορα καὶ ἀρνεῖται ἀκόμη τὴ συνέχιση τῆς σπουδῆς του σὲ ἀνώτατες σχολές, χάριν τῆς ἄτακτης νεανικῆς του ζωῆς, ὅπως ὁ ἴδιος ὁμολογεῖ: Γεώργιος τίς, νέος τὴν ἡλικίαν, οἰκῶν ἐν Κωνσταντινουπόλει, ὡραῖος τῷ εἴδει καὶ φαντασιῶδες τὸ τὲ σχῆμα καὶ τὸ ἦθος κεκτημένος καὶ ὡς ἐκ τούτου ὑπολήψεις πονηρὰς ἔχειν...
(Νήξεις πρὸς συζήτηση: Γόης, θρασύτητα, πρόκληση. ἐπίδειξη, ἐπιπολαιότητα, διαδίκτυο-παιχνίδια)
Φαίνεται ὅμως ὅτι ἡ κατάστασή του αὐτὴ τὸν ἄφηνε βαθιὰ ἀνικανοποίητο καὶ γράφει ἀργότερα ἀναπολώντας αὐτὴ τὴν περίοδο τῆς ζωῆς του: «Εὐχαριστῶ σοι, Δέσποτα, Κύριε οὐρανοῦ καὶ γῆς, εἰς κρημνὸν ἐμαυτόν, τῆς σῆς δεσποτείας ἀποσκιρτήσας, ἀπέρριψα, ἀλλὰ διὰ σπλάγχνα ἐλέους Σου κακεῖθεν μὲ ἀνήγαγες».
Πιθανὸν ἐπηρεασμένος ἀπὸ τὴν ἀνάγνωση πνευματικῶν βιβλίων, ἄρχισε νὰ ἀναζητᾷ μιὰ φωτισμένη μορφή, ποὺ θὰ τὸν συμφιλίωνε μὲ τὸν Θεὸ καὶ ἔλεγε: «Κύριέ μου, ἐλέησόν με». Παρὰ τὶς ἀπογοητεύσεις ἀπὸ τὸ περιβάλλον, ὅτι ματαίως ἀναζητᾶ φωτισμένον αὐτὴ τὴν ἐποχὴ, ἐπέμενε παρὰ ταῦτα καὶ ἡ ἀπάντηση ἀπὸ τὸν Θεὸν ἐδόθη.
Τελικὰ βρῆκε τὸν ἅγιο ἄνθρωπο ποὺ ζητοῦσε, στὸ πρόσωπο τοῦ Συμεὼν τοῦ Εὐλαβοῦς, μοναχοῦ τῆς Μονῆς τοῦ Στουδίου, ὁ ὁποῖος τοῦ ἔδωσε γιὰ μελέτη τὸν «Πνευματικὸ Νόμο» τοῦ Μάρκου, ἀσκητικοῦ συγγραφέα (τοῦ 5ου αἰῶνα).
Ἰδιαίτερη ἐντύπωση τοῦ προκάλεσε ἡ φράση: Ζητῶν θεραπείαν, ἐπιμέλησαι τῆς συνειδήσεως καὶ ὅσα λέγει ποίησον καὶ εὑρήσεις ὠφέλειαν. Καὶ οὐδέποτε ἔκτοτε ἐκοιμήθη, ἐλεγχούσης αὐτὸν τῆς συνειδήσεως, καὶ παρακαλῶν τὸν Κύριο καὶ τὴν Παναγία Μητέρα Του, μετὰ πολλῶν δακρύων, ἔζησε τὴν πρώτη ἐπίσκεψη τῆς χάριτος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.
(Ἔλεγχος συνειδήσεως καὶ προσευχὴ μετὰ δακρύων)
Αὐτὴ ὅμως ἡ πρώτη περίοδος τοῦ ἔνθεου ἐνθουσιασμοῦ καὶ τοῦ μυστικοῦ φωτισμοῦ δὲν κράτησε πολὺ καὶ ὁ νέος μας ξαναγύρισε στὴν κοσμικὴ καὶ ἄστατη ζωὴ ποὺ ζοῦσε πρίν, ὅπως ὁ ἴδιος ὁμολογεῖ: «Εἰς πλείονα δὲ μᾶλλον κακὰ, ὑπὲρ τὰ συμβάντα μοὶ πρώην περιέπεσον. Ἀλλὰ καὶ τὸν ἅγιον ἐκεῖνον, τὸν τότε μὲ ἐλεήσαντα, ὡς ἕνα τῶν τυχόντων ἀνθρώπων ἔβλεπον». Εἶναι πολλάκις φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ, ἡ μὴ χορήγηση χαρισμάτων, ἵνα μὴ πλείονες δαίμονες μᾶς ἐπιτεθοῦν, ὄντες ἄπειροι πολέμου.
Ὁμιλία 11/10/2022