Ὁμιλία 6/12/2022
Α΄. Περὶ μετανοίας
Ὁ ἄνθρωπος ἐπλάσθη μὲν «κατ’ εἰκόνα Θεοῦ καὶ καθ’ ὁμοίωσιν», ἀλλὰ ἐξ αἰτίας τῆς πτώσεως, τῆς παρακοῆς του, τῆς παραβάσεως τῆς ἐντολῆς τοῦ Θεοῦ, ἐξέπεσεν, καὶ ἡμαυρώθη τὸ «κατ’ εἰκόνα» καὶ κατεστράφη τὸ «καθ’ ὁμοίωσιν».
Ἀλλὰ τόση εἶναι ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ διὰ τὸν ἄνθρωπον, ὥστε αὐτὸ ποὺ μποροῦσε καὶ ὤφειλε νὰ κατορθώση ὁ ἄνθρωπος, τὸ «καθ’ ὁμοίωσιν», καὶ νὰ γίνῃ Θεὸς, τὸ ἔκανε τὸ δεύτερον πρόσωπον τῆς Ἁγίας Τριάδος ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ, ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς μὲ τὸ νὰ γίνῃ Αὐτὸς ἄνθρωπος καὶ νὰ δώσῃ τὴν δυνατότητα στὸν ἄνθρωπο νὰ ἑνωθεῖ καὶ πάλιν μὲ τὸν Θεόν, γενόμενος κατὰ χάριν Θεός, συγκληρονόμος καὶ ἀδελφὸς τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Ἔκτοτε μετὰ τὴν Ἐνανθρώπηση, ἡ συνέχεια τοῦ ἔργου τῆς Θείας Ἐναθρωπήσεως τελεῖται διὰ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῶν Ἱερῶν Μυστηρίων.
Ἐκεῖνο ποὺ πρωτίστως ἑνώνει τὸν ἄνθρωπο μὲ τὸν Θεὸν εἶναι τὸ Ἱερὸ Βάπτισμα καὶ τὸ αγιο Χρῖσμα («Ὅσοι εἰς Χριστὸν ἐβαπτίσθητε Χριστὸν ἐνεδύσασθε»).
Τὸ Ἅγιο Πνεῦμα ἔχει ἤδη ἐξαλείψει κάθε κληρονομικὴ ἐνοχὴ καὶ τὸ κέντρο τῆς καρδιᾶς τοῦ ἀνθρώπου ἤδη ἔχει ἐξαγιασθεῖ. Μετὰ τὸ Βάπτισμα ἀρχίζει μιὰ δύσκολη πορεία, ἕνας μεγάλος δρόμος, διὰ τὴν σωτηρίαν τοῦ ἀνθρώπου καὶ τὴν πραγμάτωσιν τῆς ἑνώσεώς του μὲ τὸν Θεόν. Ἡ ἕνωσις αὐτὴ πραγματοποιεῖται μὲ τὴν «συνέργια» τοῦ ἀνθρώπου καὶ τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ.
Ὁ ἄνθρωπος μὲ ὅλη του τὴν ἐλευθέρα θέληση, τὸ μεγάλο δῶρον τοῦ Θεοῦ καὶ τὸ μοναδικό προνόμιο, ὀφείλει ν’ ἀγωνισθῆ, ὥστε συνεργαζόμενος μὲ τὴν Χάρι τοῦ Θεοῦ νὰ φθάση στὴν ἕνωση μὲ τὸν Θεόν, νὰ ἐνδυθῆ τὸν Χριστόν, νὰ πραγματοποιηθῆ ὁ σκοπὸς τῆς Θείας Ἐνανθρωπήσεως. Ἡ πορεία αὐτὴ λέγεται χριστιανικὴ ζωή.
Αὐτὴ ἡ πορεία γίνεται μὲ τὸν ὅλον ἄνθρωπο, τὴν ψυχή του, τὴν καρδιά του, τὸν νοῦν του καὶ τὸ σῶμα του, καὶ πραγματοποιεῖται στὴν ὅλη καθημερινότητα καὶ μὲ ἄμεσες καὶ ἔμμεσες θετικὲς καὶ ἀρνητικὲς παρεμβολὲς-συνιστῶσες ἀπὸ τὸ ὅλον περιβάλλον (τὸν ἐκάστοτε πολιτισμό, τὸ κλῖμα, ἡ χῶρα, ἡ οἰκογένεια, φορεῖς μάθησης, φορεῖς πληροφόρησης, φορεῖς προσφορᾶς-ἐπιρροῆς, ἐπιβολῆς), αὐτὰ ὅλα, ἡ ὅλη ἀνθρώπινη συμβολὴ - «συνεργούσης» πάντα καὶ τῆς Χάριτος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος πραγματώνεται ἡ πορεία πρὸς ἕνωσι μὲ τὴν ἀληθινή, τὴν πραγματικὴ ζωή, τὴν ἐν Χριστῷ ζωή.
Ἡ συνειδητὴ ἀρχὴ τῆς χριστιανικῆς πνευματικῆς ζωῆς, εἶναι ἡ ἐπιστροφὴ πρὸς τὸν Θεόν. Ἐπιστροφὴ πρὸς τὸν Θεὸν σημαίνει ἡ θέλησίς μας νὰ ἀρνῆται τὸν κόσμο τῶν παθῶν καὶ νὰ εἶναι στραμμένη πρὸς τὸν Θεόν. Ὁ κόσμος, τὸν ὁποῖον πρέπει νὰ ἀρνῆται συνεχῶς ὁ ἄνθρωπος, λέγει ὁ ἁγ. Ἰσαάκ ὁ Σῦρος, εἶναι ὁ κόσμος τῶν παθῶν, τὰ πάθη. Τὸ ὅτι ἀγαπᾶμε καὶ τὸ ὅτι θέλουμε νὰ μᾶς ἀγαποῦν καὶ ὅτι «Κόσμος ἐστὶν ὄνομα περιεκτικὸν ἐπιπίπτον ἐπὶ τὰ εἰρημένα πάθη». Τὰ πάθη ἀποτελοῦν προδοσία τῆς φύσεώς μας, διότι ἡ ψυχή μας ὅπως τὴν ἐδημιούργησε ὁ Θεός, εἶναι ἀ-παθής. Ὅταν ὅμως ἐγκαταλείψη τὴν ἀπάθειά της, τὴν ἐσωτερική της ἁπλότητα, τότε ὑποκύπτει στὰ πάθη. Τὸ ὅτι ἀγαπᾶμε καὶ θέλουμε νὰ μᾶς ἀγαποῦν καὶ ὅτι θέλουμε τὴν ἀλήθεια καὶ τὸ ὅτι ὁ ἄνθρωπος εἶναι φύσει κοινωνικὸς εἶναι ἀπόδειξη ὅτι ἐπλάσθη κατ’ εἰκόνα Θεοῦ, διότι ὁ Θεὸς ἔχει αὐτὰ τὰ χαρακτηριστικὰ στὸν ἀπόλυτο βαθμὸ καὶ ὅτι ἐνῶ τόσο τὸ θέλουμε δὲν μποροῦμε νὰ τὸ πραγματοποιήσουμε σὲ ἀπόλυτο βαθμὸ ἐπιβεβαιώνει ὅτι εἴμεθα πεπτωκότες, ἀπόγονοι τοῦ πεπτωκότος Ἀδάμ.
Πολλάκις, καὶ οἱ θεωρούμενες ἀρετές μας καλύπτουν πάθη:
Διαβάστε περισσότερα: Ἅγιος Συμεών ο νέος θεολόγος: "Περί μετανοίας"
Ὁμιλία 8/11/2022
Θὰ ξεκινήσουμε μὲ ἀναφορὰ στοὺς ἑορταζόμενους σήμερα Ἁγίους Ἀρχαγγέλους. Οἱ ἅγιοι ἄγγελοι εἶναι δημιουργήματα τοῦ Θεοῦ, πνεύματα ἀόρατα, ὅπως ὁμολογοῦμε στὸ «Σύμβολο τῆς Πίστεως»: «Πιστεύω εἰς Ἕναν… ποιητὴν οὐρανοῦ καὶ γῆς πάντων ὁρατῶν τε καὶ ἀοράτων». Στὴν Ἁγία Γραφὴ ἀφθονοῦν τὰ χωρία ὅπου γίνεται λόγος γιὰ τοὺς ἀγγέλους. Ἀναφέρονται πάνω ἀπὸ διακόσιες φορὲς. Στὴ Θεία Λειτουργία ἀναφερόμαστε πολὺ συχνὰ καὶ μάλιστα σὲ πολὺ ἱερὲς στιγμές. Ἐπίσης ἔχουμε εἰδικὲς προσευχές, ὕμνους καὶ κανόνες ποὺ ἀπευθύνονται στοὺς ἀγγέλους γενικὰ καὶ εἰδικώτερα στὸ φύλακα ἄγγελο.
Παρ’ ὅλα αὐτὰ εἶναι πολὺ λυπηρὸ νὰ διαπιστώνεται πόσο λίγο τοὺς γνωρίζουν οἱ πιστοὶ ἢ πόσο πολὺ τοὺς ἀγνοοῦν. Ἀκόμα δὲ χειρότερα, πὸσο δύσπιστοι στέκονται ἀπέναντι στὴ μεγάλη πραγματικότητα τῶν ἁγίων ἀγγέλων. Ἔτσι, κρατώντας μιὰ τέτοια στάση, χάνουν τὴν ἀνακούφιση, τὴν ἀνάπαυση καὶ τὴ χαρὰ καὶ κάτι ἀκόμα πιὸ βασικό: χάνουν τὴν πολύτιμη συμμετοχὴ στὴν Ἀγγελικὴ Λειτουργία ὅπου ἀενάως ὑμνεῖται ὁ Κύριος: «Πᾶσα κτίσις λογικὴ καὶ νοερά, Σοι λατρεύει… Σὲ αἰνοῦσιν Ἄγγελοι, Ἀρχάγγελοι… τὰ πολυόματα Χερουβείμ, τὰ Σεραφείμ, τὸν ἐπινίκιον ὕμνον ἄδοντα, βοῶντα, κεκραγότα καὶ λέγοντα, Ἅγιος, Ἅγιος κύριος Σαβαώθ…».
Οἱ ἅγιοι ἄγγελοι καὶ οἱ δαίμονες ἔχουν κοινὴ προέλευση. Πλάστηκαν μὲ ἄπειρη ὀμορφιὰ καὶ προικίστηκαν μὲ τελείως ἐλεύθερη θέληση. Ἡ χρήση αὐτῆς τῆς ἐλευθερίας εἶναι αὐτὸ ποὺ ἔφερε τὸ χωρισμὸ τῶν δαιμόνων ἀπὸ τοὺς ἀγγέλους. Καὶ ἐμεῖς ἐπειδὴ εἴμαστε ἐλεύθερα πρόσωπα καὶ ἡ τελικὴ ἀπόφαση εἶναι πάντα δική μας ὑπόθεση, οὔτε τὸ καλὸ οὔτε τὸ κακὸ μπορεῖ νὰ μᾶς ἀναγκάσει νὰ ἐνεργήσουμε ἀντίθετα ἀπὸ τὴ θέλησή μας, κινδυνεύουμε νὰ καταντήσουμε χωρισμένοι ἀπὸ τὸν Θεὸν, νὰ χάσουμε τὴν δυνατότητα νὰ καταστοῦμε θεοὶ κατὰ χάριν, ἀδελφοὶ καὶ συγκληροόμοι Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Εἶναι ἀνάγκη γιὰ ὅλους μας ν’ ἀποκτήσουμε μιὰ εὐρύτερη γνώση γιὰ τοὺς ἀγγέλους τοῦ Θεοῦ καὶ νὰ κατανοήσουμε βαθύτερα ὅτι ἡ πίστη στοὺς ἁγίους ἀγγέλους, ἂν ἑδραιωθεῖ σὲ σταθερὴ βάση, θὰ θερίσουμε πλούσιους καρποὺς χάριτος καὶ εὐλογίας.
Ἂς κατανοήσουμε ὅτι οἱ Ἄγγελοι εἶναι οἱ ἀπεσταλμένοι τοῦ Θεοῦ γιὰ τὴν προστασία μας καὶ οἱ Ἅγιοι εἶναι οἱ φίλοι τοῦ Θεοῦ, ποὺ πρεσβεύουν καὶ ἀναμένουν καὶ ἐμεῖς νὰ γίνουμε φίλοι τοῦ Θεοῦ καὶ φίλοι τῶν Ἁγίων.
Οἱ ἑορτὲς τῶν Ἁγίων αὐτὸ φανερώνουν, τὴν πρόσκλησιν τῶν Ἁγίων πρὸς ἐμᾶς καὶ ἀναμένουν τὴν ἀνταπόκρισίν μας. Πολλὲς φορὲς ὅμως ἐμεῖς ἀντὶ νὰ ἑορτάζουμε τὴν Παναγίαν μας καὶ τοὺς ἁγίους, ἑορτάζουμε τοὺς ἑαυτούς μας μὲ τὸ νὰ πανηγυρίζουμε ἐγωϊστικὰ χωρὶς νὰ προσπαθοῦμε νὰ τοὺς μιμηθοῦμε· διότι τιμὴ Ἁγίου σημαίνει μίμησις Ἁγίου.
Ἀναφερθήκαμε στὶς δύο προηγούμενες συναντήσεις στὰ περὶ τῆς ζωῆς τοῦ ἁγίου Συμεὼν καὶ στὴν διδασκαλία του καὶ διαπιστώσαμε στὴ πρώτη συνάντηση τὴν αὐτομεμψία του, «Λύπη μὲ κατέχει, ὅτι ὁδηγεῖν ὑμᾶς τοὺς τιμιωτάτους ἐγὼ ὁ ταπεινὸς προκριθείς, οὓς ἔχειν αὐτὸς ὁδηγοὺς μᾶλλον ὤφειλον. Ἀλλὰ δέομαι καὶ παρακαλῶ πάντας ὑμᾶς, μὴ εἰς τὸν διακεχυμένον μου βίον ὁρᾶν, ἀλλ’ εἰς τὰ τοῦ Κυρίου προστάγματα καὶ εἰς τὰς τῶν πατέρων ἡμῶν διδασκαλίας», ὥστε νὰ αὐτοχαρακτηρίζεται «ὡς πτωχὸς φιλάδελφος» καὶ στὴν δεύτερη συνάντηση τὴν ἐπιμονή του γιὰ τὴν ἀκραιφνὴ εὐαγγελικὴ ζωὴ, ποὺ τὸν καθιστᾶ «ζηλωτὴν μανικώτατον». «Ἀλλὰ περὶ ἐκείνων λέγω, τοὺς λέγοντας μὴ εἶναι τινὰ ἐν τοῖς καθ’ ἡμᾶς χρόνοις καὶ ἐν μέσῳ ἡμῶν τὸν δυνάμενον φυλάξαι τὰς εὐαγγελικὰς ἐντολὰς καὶ κατὰ τοὺς ἁγίους γενέσθαι πατέρας· οὐ μερικὴν τινὰ αἵρεσιν κέκτηνται, ἀλλὰ πάσας, καὶ ὁ τοῦτο λέγων ἀνατρέπει πάσας τὰς θείας Γραφάς. Ταῦτα τοιγαροῦν κτῆσαι καὶ γενήσεταί σοι πηγὴ δακρύων ἡ νυνὶ πετρώδης ὑπάρχουσα ψυχή. Εἰ δὲ σὺ μὴ θέλεις θλιβῆναι καὶ στενοχωρηθῆναι, μὴ λέγε κὰν τὸ πρᾶγμα εἶναι ἀδύνατον».
Σήμερα θὰ παρακολουθήσουμε τὴν συνέχεια τῆς ζωῆς του, ἤτοι τὴν παραίτηση ἀπὸ τὴν ἡγουμενία, τὴν ἐξορία του καὶ τέλος τὴν δικαίωσιν του καὶ τὴν ἐπωνυμίαν «Νέος Θεολόγος».
Ὁμιλία 25/10/2022
Στὴν πρώτη συνάντηση εἴχαμε ἀναγγείλει ὅτι, τὶς Τρίτες ποὺ δὲν θὰ ἔχουμε προσκεκλημένο ὁμιλητή, ὅτι θὰ προσπαθήσουμε μὲ τὶς πρεσβεῖες τοῦ Ἁγίου Συμεὼν τοῦ Νέου Θεολόγου, μέσα ἀπὸ τὰ γραπτά του νὰ κατανοήσουμε, ὅσο εἶναι δυνατὸν τὴν εὐαγγελικὴ «καινότητα» τῆς πνευματικῆς ἐμπειρίας τῆς Ἐκκλησίας, ὅπως ἐκφράζεται στὴ διδασκαλία τοῦ ἁγίου Συμεὼν τοῦ Νέου Θεολόγου.
Εἶναι λίγοι καὶ μεταξὺ τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας ἐκεῖνοι ποὺ τοὺς ἔχει δοθεῖ τὸ ἐπώνυμο τοῦ Θεολόγου. Μετὰ τὸν ἀπόστολο καὶ εὐγγελιστὴ Ἰωάννη τὸν Θεολόγο καὶ τὸν ἅγιο Γρηγόριο τὸν Θεολόγο, ἡ ζωντανὴ Ὀρθόδοξη Παράδοση ὀνόμασε τὸν ὅσιο Συμεών, Νέο Θεολόγο.
Περὶ τοῦ ἁγίου Συμεὼν πολλὴ συζήτηση ἐγένετο ἤδη καὶ ἀπὸ τοὺς σύγχρονούς του καὶ ὁ θαυμάσιος βίος του εἶναι γραμμένος ἤδη ἀπὸ τὸν μαθητή του Νικήτα Στηθάτο. Ὅμως πολὺ περισσότερα στοιχεῖα γιὰ μιὰ ἐσωτερικὴ βιογραφία τοῦ Ἁγίου, μᾶς παρέχουν τὰ θεόπνευστα ἔργα του.
Ὁ ἅγιος Συμεὼν ζοῦσε σὲ μιὰ ἐποχὴ τοῦ Βυζαντίου ποὺ ὁμοιάζει λίγο μὲ τὴν ἐποχή μας, ὅπου ἡ πνευματικὴ ζωὴ κινδυνεύει νὰ τυποποιηθεῖ σὲ μιὰ ρουτίνα καὶ στασιμότητα καὶ νὰ ξεχασθῆ ἡ εὐαγγελικὴ «καινότης», ἡ πάντοτε νέα, ἡ δυναμικὴ καὶ κεχαριτωμένη ἐν Χριστῷ ζωὴ διὰ τῆς χάριτος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.
Γνωστοί μας Ἅγιοι μὲ ἐσωτερικὴ πνευματικὴ ζωὴ - εὐαγγελικῆς καινότητος, ὑπῆρξαν μεταξὺ πολλῶν ἄλλων ἐπωνύμων καὶ ἀνωνύμων ὁ ἅγιος Σεραφεὶμ τοῦ Σάρωφ καὶ ἅγιος Σιλουανὸς ὁ Ἀθωνίτης. Αἰσθάνομαι τὴν ἀνάγκη νὰ ἀναφέρω ὅτι ὁ γνωστὸς καὶ ἀγαπήσας ἰδιαιτέρως τὴν ἐνορία μας π. Γεράσιμος, ὁ ἐκλεγὴς καὶ μὴ ἐνθρονισθὴς μητροπολίτης Κεφαλληνίας, εἶχε ἐσωτερικὴ πνευματικὴ ζωή.
Ὁ ἅγιος Συμεὼν ὁ Νέος Θεολόγος γεννήθηκε τὸ 949 στὴν Γαλάτη τῆς Παφλαγονίας (Ἀσία) καταγόμενος ἀπὸ τάξη εὐγενῶν καὶ σὲ ἡλικία ἕντεκα χρονῶν ἔρχεται στὴν Κων/πολη γιὰ νὰ σπουδάσει, ὑπὸ τὴν κηδεμονία τοῦ θείου του Βασιλείου, ἀλλὰ ἀρνεῖται τὴ συνέχιση τῆς σπουδῆς του σὲ ἀνώτατες σχολές, ἐξ αἰτίας τῆς ἄτακτης νεανικῆς του ζωῆς, ὅπως ὁ ἴδιος ὁμολογεῖ: Γεώργιος τίς, νέος τὴν ἡλικίαν, οἰκῶν ἐν Κωνσταντινουπόλει, ὡραῖος τῷ εἴδει καὶ φαντασιῶδες τὸ τὲ σχῆμα καὶ τὸ ἦθος κεκτημένος καὶ ὡς ἐκ τούτου ὑπολήψεις πονηρὰς ἔχειν... Καὶ σ’αὐτὸ τὸ σημεῖο κάναμε νήξει, πόσο ἐπικίνδυνο εἶναι τὸ γοηλίκη, ἡ θρασύτητα, ἡ πρόκληση, ἡ ἐπίδειξη, ἡ ἐπιπολαιότητα καὶ, τώρα τελευταία, τὸ μπλέξιμο μὲ τὸ διαδύκτιο καὶ τὰ ἡλεκρονικὰ παιχνίδια.
Φαίνεται ὅμως ὅτι ἡ κατάστασή του αὐτὴ τὸν ἄφηνε βαθιὰ ἀνικανοποίητο καὶ γράφει ἀργότερα ἀναπολώντας αὐτὴ τὴν περίοδο τῆς ζωῆς του: «Εὐχαριστῶ σοι, Δέσποτα, τῆς σῆς δεσποτείας ἀποσκιρτήσας, ἀπέρριψα εἰς κρημνὸν ἐμαυτόν, ἀλλὰ διὰ σπλάγχνα ἐλέους Σου κακεῖθεν μὲ ἀνήγαγες». Καὶ ἐπιμένει νὰ παρακαλεῖ τὸν Θεὸν ἐν μετανοίᾳ λέγοντας: «Κύριέ μου, ἐλέησόν με» καὶ ἀναζητῆ ἕναν φωτισμένο ἄνθρωπο νὰ τὸν βοηθήση.
Τελικὰ βρῆκε τὸν ἅγιο ἄνθρωπο ποὺ ζητοῦσε, στὸ πρόσωπο τοῦ Συμεὼν τοῦ Εὐλαβοῦς, ὁ ὁποῖος τοῦ ἔδωσε γιὰ μελέτη τὸν «Πνευματικὸ Νόμο» τοῦ Μάρκου, ἀσκητικοῦ συγγραφέα (τοῦ 5ου αἰῶνα).
Ἰδιαίτερη ἐντύπωση τοῦ προκάλεσε ἡ φράση: Ζητῶν θεραπείαν, ἐπιμέλησαι τῆς συνειδήσεως καὶ ὅσα λέγει ποίησον καὶ εὑρήσεις ὠφέλειαν. Καὶ οὐδέποτε ἔκτοτε ἐκοιμήθη, ἐλεγχούσης τῆς συνειδήσεως, καὶ παρακαλῶν τὸν Κύριο καὶ τὴν Παναγία Μητέρα Του, μετὰ πολλῶν δακρύων.
Καὶ ἐδῶ καὶ πάλιν εἶναι ἀφορμὴ νὰ προβληματισθοῦμε καὶ ἐμεῖς πόσο κάθε στιγμὴ ἢ τουλάχιστον κάθε βράδυ πρὶν κοιμηθοῦμε ἂν κάνουμε συνειδησιακὰ κάποιο ἀπολογισμὸ καὶ ἀκολουθῆ προσευχὴ κατανυκτική.
Διαβάστε περισσότερα: Ἅγιος Συμεὼν ὁ Νέος Θεολόγος: "Ζηλωτὴς μανικώτατος"