Ὁ Ἅγιος Γέρων Πορφύριος ὁ Καυσοκαλυβίτης γεννήθηκε στίς 7 Φεβρουαρίου τοῦ 1906 στὸ χωρίον Ἅγιος Ἰωάννης Εὐβοίας ἀπὸ εὐσεβεῖς καὶ φιλοθέους γονεῖς, Λεωνίδα καὶ Ἐλένη Μπαϊρακτάρη.
Σὲ ἡλικία μικροτέρα τῶν 15 χρόνων πηγαίνει εἰς τὰ Καυσοκαλύβια τοῦ Ἁγίου Ὄρους. Τὸ 1926 χειροτονεῖται ἱερέας ἀπὸ τὸν Ἀρχιεπίσκοπο Σινᾶ, Πορφύριο τὸν Γ΄.
Τὸ 1940 ἀναλαμβάνει ἐφημέριος στὸν Ἅγιο Γεράσιμο Πολυκλινικῆς Ἀθηνῶν, στὴν ἔρημο τῆς Ὁμόνοιας.
Ἀπὸ τὸ 1955 - 1990 ἀποσύρεται ἀρχικὰ στὰ Καλλίσια καὶ ἐν συνεχείᾳ στὸ Μήλεσι, ὅπου ἱδρύει τὸ Ἡσυχαστήριον τῆς Μεταμορφώσεως.
Τὸ 1991 ἐπιστρέφει στὴν Μετάνοιά του, Ἅγιο Γεώργιο στὰ Καυσοκαλύβια, ὅπου στὶς 2 Δεκεμβρίου 1991 ἀνεπαύθη ἐν Κυρίῳ καὶ τὸ 2013 ἔγινε ἡ ἁγιοκατάταξή του.
Ἀκόμη καὶ ἂν κάποιος δὲν εἶχε γνωρίσει προσωπικὰ τὸν Ἅγιο Πορφύριο, ἀλλὰ διάβαζε ἔστω καὶ λίγα ἀπ᾿ ὅσα γράφτηκαν γι᾿ αὐτὸν, δὲν θὰ δυσκολευόταν νὰ συμπεράνει πὼς ὁ Γέροντας ὑπῆρξε πνευματικὸς ἄνθρωπος πατερικῶν προδιαγραφῶν καὶ πὼς ἡ διδασκαλία του χειραγωγεῖ μὲ ἀσφάλεια σηματωροῦ στὴ γνήσια πνευματικὴ ζωή.
Ὅ,τι ἀκολουθεῖ εἶναι κάποιες ἁπλὲς νύξεις καὶ ἐπισημάνσεις γιὰ τὸ θέμα.
«Ὅμηρον ἐξ Ὁμήρου σαφηνίζειν»· θὰ προσπαθήσουμε, ὅσα θὰ ἀκολουθήσουν νὰ φέρουν ὄχι μόνο τὸ πνεῦμα ἀλλὰ καὶ τὴν αὐθεντικότητα τοῦ λόγου τοῦ Ἁγίου Πορφυρίου.
Ὁ Γέροντας Πορφύριος δὲν ξεχωρίζει τὴν πνευματικὴ ζωὴ ἀπὸ τὴν ὑπόλοιπη ζωὴ τοῦ ἀνθρώπου οὔτε τοποθετεῖ στεγανὰ καὶ διαχωριστικά. Εἶναι ὁ ἴδιος ἀκέραιος καί ἀρνεῖται τοὺς ὅποιους μονισμοὺς ἢ ἀκρωτηριασμοὺς στὴ ζωὴ τοῦ ἀνθρώπου.
Ἐνῶ δίνει μεγάλη σημασία στὸ ἐνδιαφέρον γιὰ λειτουργική ζωή, τὴν προσευχὴ καὶ τὴ μελέτη τῆς Ἁγίας Γραφῆς καί τῶν πατερικῶν κειμένων ἀκόμη καί στοὺς ὑμνολογικοὺς κανόνες καὶ τὰ τροπάρια τῆς Ἐκκλησίας, παράλληλα ὑποδεικνύει, ἀλλά καί πραγματώνει μέ ὅλους τούς δυνατούς τρόπους, τήν ἐπικοινωνία μέ τόν συνάνθρωπο καί συστήνει τὸν περίπατο στὴν ὕπαιθρο καὶ τὴν πορεία στὴν ἐξοχή, τὴν καλλιέργεια τῶν φυτῶν, τῶν λουλουδιῶν καὶ τῶν δένδρων, ἀκόμη καὶ τὴν ἐνασχόληση μὲ τὴν τέχνη, τὴ μουσικὴ κ.λπ. καὶ πιστεύει ὅτι καὶ ὅλα αὐτὰ ἐπιδροῦν «σὰν φάρμακα», ποὺ βοηθοῦν στὴ πνευματική καλλιέργεια τοῦ ἀνθρώπου. Εἶναι ὁ ἴδιος ἀτόφιος καὶ ἀκέραιος ἄνθρωπος, ποὺ θέλει ἀτόφιους καὶ χαρούμενους καὶ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους. Βλέπει ὅλα τὰ πράγματα καὶ ὁλόκληρη τὴν κτίση ὡς ἀναγωγικὰ καὶ ὁδηγητικὰ πρὸς τὴν μεγάλη Ἀγάπη, τὸν Χριστό. «Ὅλα εἶναι ἅγια, καὶ ἡ θάλασσα καὶ τὸ μπάνιο καὶ τὸ φαγητό. Ὅλα νὰ τὰ χαίρεστε».
Ὁ Γέροντας Πορφύριος μιλοῦσε γιὰ τὴν πνευματικὴ ζωὴ ἀπὸ βιώματα ποὺ ὁ ἴδιος ζοῦσε. Ἔλεγε, «ὅταν βρεῖς τὸν Χριστό, σοῦ ἀρκεῖ, δὲν θέλεις τίποτ’ ἄλλο. Γίνεσαι ἄλλος ἄνθρωπος. Ζεῖς παντοῦ, ὅπου ὑπάρχει ὁ Χριστός. … στὸν οὐρανὸ μὲ τοὺς ἀγγέλους καί μὲ τοὺς ἁγίους, στὴ γῆ μὲ τοὺς ἀνθρώπους, μὲ τὰ φυτά, μὲ τὰ ζῶα, μὲ ὅλους καὶ μὲ ὅλα».
Αὐτὴ ἡ σχέση μὲ τὸν Χριστὸ εἶναι σχέση ἀγαπητική, ἐρωτική, ἀλλὰ καὶ μυστική.
Ἡ ζωὴ τοῦ χριστιανοῦ «κέκρυπται σὺν τῷ Χριστῷ ἐν τῷ Θεῷ». «Κανεὶς νὰ μὴ σᾶς βλέπει, κανεὶς νὰ μὴν καταλαβαίνει τὶς κινήσεις τῆς λατρείας σας πρὸς τὸν Χριστό, μυστικά, σὰν τοὺς ἀσκητές. … ὅπως τ’ ἀηδονάκι πού κελαηδάει μὲς στὸ δάσος. Στὴν ἐρημιά. Χωρὶς κανεὶς νὰ τ’ ἀκούει, νὰ τὸ ἐπαινεῖ».
Ἡ πνευματικὴ ζωὴ στὸν Ἅγιο Γέροντα Πορφύριο δὲν ἔχει τὴν ἔννοια καταναγκαστικῶν ἔργων, ἀλλὰ ὑπαγορεύεται ἀπὸ τὴν ἀγάπη πρὸς τὸν Θεό. Γιὰ νὰ πιστοποιήσει καὶ νὰ βεβαιώσει αὐτή τὴν ἀλήθεια, φέρνει ὡς παράδειγμα καὶ ἐπιχειρεῖ ἀναγωγὴ πρὸς τὸν ἀνθρώπινο ἔρωτα ὥς καί ὁ ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος: «Ὁ ἐρώμενος δὲν μπορεῖ νὰ ζήσει μακριὰ ἢ χωρὶς ἐπικοινωνία μὲ τὸ ἀγαπώμενο πρόσωπο· σκιρτάει ἡ καρδιά του ἀκόμη καί στήν ἀνάμνησή του. … Ἔτσι καὶ μὲ τὸν Χριστό. Θεῖος ἔρως. … Ὑποφέρεις ἀπὸ ἀγάπη καὶ χωρὶς νὰ τὸ καταλάβεις ἀναλύεσαι σὲ δάκρυα ἀγάπης, κατανύξεως, χαρᾶς. Αὐτὸ εἶναι κατάνυξη».
Ἡ πνευματικὴ ζωὴ «εἶναι ἀγάπη, εἶναι ἔρωτας, εἶναι ἐνθουσιασμός, εἶναι τρέλα, εἶναι λαχτάρα Χριστοῦ. Εἶναι ἀπαίτηση τῆς ψυχῆς μας». «Ἡ πίστις, ἡ πνευματικὴ ζωὴ δὲν χορταίνεται, εἶναι ἕνας ἀγῶνας, ἀλλ’ ὄχι μία ἀγωνία κι ἕνα ἄγχος».
Ἔζησε ὁ ἴδιος τὴν πληρότητα αὐτῆς τῆς σχέσεως καὶ γι’ αὐτὸ προτρέπει καὶ ἐμᾶς νὰ συντονιστοῦμε στὴν ἴδια συχνότητα: «Διαρκῶς ν’ ἀτενίζετε πρὸς τὰ ἄνω, πρὸς τὸν Χριστό, νὰ ζεῖτε μὲ τὸν Χριστό, ν’ ἀναπνέετε μὲ τὸν Χριστό, νὰ πονᾶτε μὲ τὸν Χριστό, νὰ χαίρεστε μὲ τὸν Χριστό. Νὰ εἶναι τὸ πᾶν γιὰ σᾶς ὁ Χριστός. Ἡ ψυχή σας νὰ φωνάζει: ‘’Σέ, Νυμφίε μου, ποθῶ’’».
Ἡ ἀγάπη πρὸς τὸν Θεὸ ἔχει ὡς ἀπαραίτητη προϋπόθεση καὶ τὴν ἀγάπη πρὸς τὸν πλησίον. «Ἡ ἀγάπη πρὸς τὸν ἀδελφὸ καλλιεργεῖ τὴν ἀγάπη πρὸς τὸν Θεό. Εἴμαστε εὐτυχισμένοι, ὅταν ἀγαπήσωμε μυστικά ὅλους τοὺς ἀνθρώπους καί τότε θά νοιώθουμε ὅτι καί ὅλοι οἱ ἄλλοι μᾶς ἀγαποῦν καὶ αὐτοὶ ποὺ νομίζουμε ὅτι δὲν βαδίζουν σωστὰ καὶ αὐτοὶ ποὺ νομίζουμε ὅτι δὲν μᾶς ἀγαποῦν».
Ἡ ἐκζήτηση καὶ ἡ ἀπόκτηση τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ ἀποτέλεσε τὴ μόνη ἐπιδίωξη καὶ τὸ μόνο ζητούμενο τῆς ζωῆς του. Αὐτὴν μὲ ἐπίταση συμβούλευε νὰ ἐπιζητοῦν καὶ ὅσοι τὸν πλησίαζαν, γιατί πίστευε ὅτι ἐκεῖ «ἔγκειται ἡ οὐσία τῆς πνευματικῆς ζωῆς…». «Τὸ νὰ ρίχνεται κανεὶς στὴν ἀγκαλιὰ τοῦ Χριστοῦ εἶναι τέχνη τεχνῶν… μαζὶ μὲ τὸν Χριστὸ κερδίζουμε τὸ πᾶν, τὴ χαρά, τὴν ταπείνωση, τὴν ἀγάπη, τὴν προσευχή, τὴν ἀνάταση. Ἡ χάρις τοῦ Χριστοῦ θὰ μᾶς ἀνακαινίσει». Ἄλλωστε ἡ ἀγάπη, ἡ ταπείνωση, ἡ ὑπακοὴ καὶ ὅλες γενικότερα οἱ ἀρετὲς δὲν εἶναι ὁ σκοπὸς τῆς πνευματικῆς ζωῆς, ἀλλὰ ἁπλῶς προϋποθέσεις γιὰ νὰ ἔλθει στὸν ἄνθρωπο ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ καὶ νὰ ὁδηγεῖται ἀπὸ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα.
Ὁ Ἅγιος πατὴρ Πορφύριος συνιστᾶ, ὁ ἀγώνας καὶ ἡ πνευματική μας ζωὴ νὰ κατατείνουν στὴν ἀπόκτηση τῆς σχέσης μὲ τὸν Χριστὸ καὶ ὄχι στὸ κυνηγητὸ γιὰ τὴν ἐκδίωξη τοῦ κακοῦ.
Ἡ παρότρυνση αὐτὴ τοῦ Γέροντα ἔρχεται σὲ ἀπόλυτη συστοιχία μὲ τὴν Παύλεια συμβουλή, «ἀποστυγοῦντες τὸ πονηρόν, κολλώμενοι τὸ ἀγαθόν», χωρὶς νὰ ἀρνεῖται τὴν ὕπαρξη τοῦ διαβόλου οὔτε τὴν ἐμφάνιση τῶν παθῶν στὴ μετὰ τὴν πτώση ζωὴ τοῦ ἀνθρώπου καὶ χωρὶς νὰ ἀγνοεῖ τὴν ἄσκηση οὔτε τὸ σκληρὸ δρόμο ποὺ διάλεξαν ὅσοι «ἔχυσαν αἷμα, γιὰ νὰ λάβουν Πνεῦμα». Ὅμως ὁ ἴδιος ἀπὸ τὴν προσωπική του ἐμπειρία καταλήγει «ὅτι πιὸ σύντομος καὶ σίγουρος δρόμος εἶναι αὐτὸς μὲ τὴν ἀγάπη. Μὴν πολεμᾶτε νὰ διώξετε τὸ σκοτάδι ἀπ’ τὸ δωμάτιο τῆς ψυχῆς σας, ἀνοῖξτε μιὰ τρυπίτσα, γιὰ νὰ ἔλθει τὸ φῶς, καὶ τὸ σκοτάδι θὰ φύγει.
»Τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ γιὰ τὰ πάθη καὶ τὶς ἀδυναμίες. Νὰ μὴν τὰ πολεμᾶτε, ἀλλὰ νὰ τὰ μεταμορφώνετε σὲ δυνάμεις, περιφρονῶντας τὸ κακό.
»Μὲ τὴν ἀγάπη καὶ τὸ φῶς τοῦ Χριστοῦ φεύγει καὶ τὸ μπέρδεμα καὶ ἡ μοναξιά, ἡ κατήφεια, ἡ μελαγχολία, τὸ ἄγχος, ἡ ἀρρώστια, ἡ κόλαση. Ὁ ἄνθρωπος γίνεται εἰρηνικὸς καὶ χαρούμενος».
Μετάνοια σημαίνει «χαρμολύπη» καί «κράτα τόν νοῦν σου στόν Ἄδη καί μή ἀπελπίζου». «Ὅλη ἡ δύναμή σας νὰ στρέφεται στὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, στὴ λατρεία Του, στὴν προσκόλληση σὲ Αὐτόν καί μελετῶντας τοὺς βίους τῶν Ἁγίων καὶ τοὺς κανόνες, ἡ ἀπαλλαγὴ ἀπ’ τὸ κακὸ καὶ τὶς ἀδυναμίες γίνεται μυστικά». Ἀλλὰ καὶ οἱ μετάνοιες καὶ ὁ σωματικὸς κόπος, ὅταν γίνονται ἀπὸ τὴν ἀγάπη γιὰ τὸν Θεὸ καὶ ἐκφράζονται ὡς ἔρωτας καὶ λατρεία πρὸς Ἐκεῖνον, βοηθοῦνε καί προκαλοῦν κατάνυξη.
Ἡ διαρκὴς αὐτὴ στάση μετανοίας, ἀποτελεῖ τὸ κατεξοχὴν γνώρισμα τῶν ἁγίων.
Ὁ ἅγιος Γέροντας δὲν μίλησε ἁπλῶς γιὰ τὴν πνευματικὴ ζωὴ, ζοῦσε τὴν πνευματικὴ ζωὴ καὶ μὲ τὴν ἀγάπη του μᾶς φανέρωσε τὴν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ, ποὺ εἶναι τὸ πᾶν καὶ ἡ ὄντως Ζωή.
Ἀπό τό βιβλίο «Ὁ Γέροντας Πορφύριος Καυσοκαλυβίτης ὁρόσημο ἁγιότητος στό σύγχρονο κόσμο»
Διασκευή π. Γεώργιος. Καλαντζῆς
