(Ἐπιστολὴ του Μεγάλου Βασιλείου πρὸς τὴν σύζυγον τοῦ Νεκταρίου γιὰ νὰ τὴ παρηγορήση γιὰ τὸν θάνατο τοῦ παιδιοῦ της)
Ἐσκόπευα νὰ σιωπήσω ἀπέναντι τῆς κοσμιότητός σου μὲ τὴν σκέψη ὅτι, μὲ τὴν ψυχὴ συμβαίνει ὅτι καὶ μὲ ἕνα μάτι ποὺ πάσχει ἀπὸ φλεγμονή. Αὐτό, δηλαδὴ τὸ μάτι, καὶ τὸ πιὸ ἁπαλὸ πρᾶγμα νὰ τὸ ἐγγίσει ἐρεθίζεται. Ἔτσι αἰσθάνεται καὶ ἡ ψυχὴ ποὺ ἔχει τραυματιστεῖ ἀπὸ βαριὰ θλίψη, ὅταν πάει κανείς νὰ τῆς μιλήσει. Γιατὶ τὰ λόγια, ὅσο καὶ ἄν εἶναι παρηγορητικὰ, ὅταν λέγονται τὴν ὥρα ποὺ ἡ ψυχὴ πάσχει καὶ ἀγωνιᾶ, τῆς φαίνονται πολὺ ἐνοχλητικά. Ἐπειδὴ ὅμως σκέφθηκα ὅτι τώρα ἔχω νὰ κάνω μὲ χριστιανὴ ἐκπαιδευμένη στὰ θεῖα ἀπὸ πολὺ καιρὸ καὶ πεπειραμένη στὰ ἀνθρώπινα, ἐνόμισα ὅτι δὲν θὰ ἦταν σωστὸ νὰ παραλείψω τὸ καθῆκον μου.
Γνωρίζω ποιὰ εἶναι τὰ σπλάγχνα τῶν μητέρων καὶ ἰδιαίτερα ὅταν θυμηθῶ τοὺς δικούς σου καλοὺς καὶ ἥμερους τρόπους πρὸς ὅλους, λογαριάζω πόσο μεγάλος πρέπει νὰ εἶναι ὁ πόνος γιὰ τὴ συμφορὰ ποὺ σ᾽ ἔχει βρεῖ τώρα. Ἔχασες γιό, τὸν ὁποῖο, ὅσον ζοῦσε, μακάριζαν ὅλες οἱ μητέρες καὶ εὔχονταν τέτοιοι νὰ εἶναι καὶ οἱ δικοί τους γιοί. Καὶ ὅταν πέθανε, ἔκλαψαν σὰν νὰ εἶχε θάψει κάθε μία τὸν δικό της. Ὁ θάνατος ἐκείνου ὑπῆρξε πλῆγμα στὶς δύο πατρίδες (ἐννοεῖ καὶ τοῦ πατέρα καὶ τῆς μητέρας του), τὴν δική μας καὶ τὴν χώρα τῶν Κιλίκων. Μ᾽ ἐκεῖνον μαζὶ ἔπεσε καὶ τὸ μέγα καὶ ἔνδοξον γένος (σημ: Ἴσως τὸ πεθαμένο παιδὶ νὰ ἦταν μονάκριβο. Ἔτσι, μὲ τὸ θάνατό του ξεκληριζόταν ἡ γενιά τους), κατέρρευσε σὰν νὰ μετακινήθηκε ἡ βάση του. Ὤ συναπάντημα πονηροῦ δαίμονος! Πόσο τρομερὸ κακὸ κατώρθωσες νὰ προκαλέσεις! Ὤ γῆ, ποὺ ἀναγκάστηκες νὰ ὑποφέρεις ἕνα τέτοιο πάθος! Καὶ ὁ ἥλιος ἀσφαλῶς θὰ ἔφριττε, ἄν εἶχε αἴσθηση μπροστὰ σ᾽ ἐκεῖνο τὸ σκυθρωπὸ θέαμα. Καὶ τὶ μπορεῖ νὰ πεῖ κανεὶς ἄξιο νὰ ἐκφράζει ὅσα τοῦ ὑπαγορεύει ἡ ἀπελπισία τῆς ψυχῆς.
Ἀλλά, ὅπως διδαχθήκαμε ἀπὸ τὸ Εὐαγγέλιο, τὰ ὅσα μᾶς συμβαίνουν δὲν εἶναι ἔξω ἀπὸ τὴ Θεία Πρόνοια, γιατὶ οὔτε σπουργίτης δὲν πέφτει χωρὶς τὸ θέλημα τοῦ Πατέρα μας. Ὥστε ὅ,τι ἔχει συμβεῖ ἔγινε μὲ τὸ θέλημα τοῦ Δημιουργοῦ μας. Καὶ ποιός μπορεῖ νὰ ἀντισταθεῖ στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ; Ἄς δεχτοῦμε λοιπὸν τὸ συμβάν. Διότι μὲ τὴν δυσανασχέτηση οὔτε αὐτὸ ποὺ ἔχει γίνει διορθώνουμε καὶ ἐπὶ πλέον καταστρέφουμε τοὺς ἑαυτούς μας. Ἄς μὴ κατηγορήσουμε τὴν δίκαιη κρίση τοῦ Θεοῦ, διότι εἴμαστε πολὺ ἀμαθεῖς, γιὰ νὰ ἐλέγχουμε τὶς ἀνέκφραστες κρίσεις Του. Τώρα ὁ Κύριος δοκιμάζει τὴν ἀγάπη σου σ᾽ Ἐκεῖνον. Τώρα ἔχεις τὴν εὐκαιρία νὰ κερδίσεις μὲ τὴν ὑπομονή σου τὴν μερίδα τῶν Μαρτύρων.
Ἡ μητέρα τῶν Μακκαβαίων εἶδε τὸ θάνατο ἑπτά παιδιῶν της καὶ δὲν ἐστέναξε, οὔτε ἔχυσε ἄσκοπα δάκρυα, ἀλλὰ ἐνῶ ἔβλεπε τὰ παιδιά της νὰ φεύγουν ἀπὸ αὐτὴ τὴ ζωὴ μὲ σκληρὰ βασανιστήρια, εἶχε εὐχαριστιακὰ βιώματα πρὸς τὸ Θεό. Γι᾽ αὐτὸ καὶ κρίθηκε καὶ ἀπὸ τὸ Θεὸ καὶ ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους τέλεια καὶ καταξιωμένη χριστιανή. Μεγάλη ἡ συμφορά, τὸ ὁμολογῶ καὶ ἐγώ. Μεγάλοι ὅμως καὶ οἱ μισθοὶ ποὺ ὁ Κύριος ἔχει ἑτοιμάσει γιὰ ὅσους κάνουν ὑπομονή.
Ὅταν ἔγινες μητέρα καὶ εἶδες τὸ παιδί σου καὶ εὐχαριστοῦσες τὸ Θεό, γνώριζες ὁπωσδήποτε ὅτι εἶσαι θνητὴ καὶ ὅτι γέννησες θνητό. Τί τὸ παράδοξον λοιπόν, πού ὁ θνητὸς πέθανε; Μήπως σὲ στενοχωρεῖ ποὺ πέθανε πρόωρα; Δὲν μποροῦμε νὰ ξέρουμε ἐὰν δὲν ἦταν τώρα ὁ κατάλληλος καιρὸς νὰ φύγει. Γιατὶ ἐμεῖς δὲν ξέρουμε τί συμφέρει τὴν ψυχή μας, οὔτε ὁρίζουμε προθεσμίες στὴν ἀνθρωπίνη ζωή. Στρέψε τὰ μάτια σου γύρω σ᾽ ὅλο τὸν κόσμο ὅπου κατοικεῖς καὶ θὰ κατανοήσεις ὅτι ὅλα ὅσα βλέπουμε εἶναι θνητὰ καὶ ὅτι ὑπόκεινται ὅλα στὴ φθορά. Κύτταξε ἐπάνω στὸν οὐρανό. Κάποτε καὶ αὐτὸς θὰ διαλυθεῖ. Κύτταξε τὸν ἥλιο. Oὔτε καὶ αὐτὸς θὰ παραμείνει. Τὰ ἀστέρια ὅλα, τὰ ζῶα τῆς ξηρᾶς καὶ τῶν ὑδάτων, οἱ ὡραιότητες τῆς γῆς, ἡ ἴδια ἡ γῆ, ὅλα εἶναι φθαρτά, ὅλα μετὰ ἀπὸ λίγο δὲν θὰ ὑπάρχουν.
Ἄς εἶναι λοιπὸν ἡ σκέψις ὅλων αὐτῶν παρηγοριὰ γιὰ ὅτι σοῦ ἔχει τώρα συμβεῖ. Μὴ μετρᾶς τὴ συμφορὰ στὸ βάθος της, γιατὶ τότε θὰ σοῦ φανεῖ ἀφόρητη. Ἄν ὅμως τὸ συγκρίνεις μὲ ὅλα τὰ ἀνθρώπινα, τότε θὰ βρεῖς παρηγοριά. Ἐπάνω δὲ ἀπὸ ὅλα ἔχω νὰ σοῦ πῶ ἐκεῖνο τὸ σπουδαῖο: Λυπήσου τὸν σύζυγόν σου. Νὰ παρηγορεῖ ὁ ἕνας τὸν ἄλλο. Μὴ κάμεις σκληρότερη τὴ συμφορὰ μὲ τὸ νὰ σὲ βλέπει νὰ καταστρέφεις ἀπὸ τὴ στενοχώρια τὸν ἑαυτό σου. Καὶ μὲ λίγα λόγια ἔχω τὴ γνώμη ὅτι δὲν ὑπάρχουν λόγια τέτοια ποὺ νὰ μποροῦν νὰ χαρίσουν σ᾽ αὐτὸ τὸν πόνο σας παρηγοριά. Πιστεύω ὅτι αὐτὴ τὴ δοκιμασία θὰ τὴν ξεπεράσετε μονάχα μὲ τὴν προσευχή.
Εὔχομαι λοιπόν, ὁ Ἴδιος ὁ Κύριος νὰ ἀγγίξει τὴν καρδιά σου μὲ τὴν ἀνέκφραστη δύναμή Του καὶ νὰ ἀνάψει μὲ ἀγαθοὺς λογισμοὺς τὸ φῶς στὴ ψυχή σου, ὥστε νὰ βρεῖς μέσα σου τὴν παρηγοριά.
(Μεγάλου Βασιλείου, Ἐπιστολὴ πρὸς τὴν σύζυγον τοῦ Νεκταρίου)
Ἐπιμέλεια κειμένου: π. Σάββας Γεωργιάδης
