Ὁ βίος καὶ ἡ διδασκαλία του Ἁγίου Σιλουανοῦ τοῦ Ἀθωνίτου, ποὺ τὰ γνωρίζομεν ἀπὸ τὸν βιογράφο του Γέροντα Σωφρόνιο τοῦ Ἔσσεξ, χαρακτηρίζονται ἀπό ἀγωνιστικότητα, ταπείνωση καὶ πόθον - δίψα γιὰ τὸν Θεὸν καὶ ἀγάπη καὶ ἔγνοια γιὰ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους καὶ τοὺς λαοὺς, ἐξ οὗ καὶ χαρακτηρίζεται «Παγκόσμιος Ἅγιος».
Σὲ ἕνα κείμενο προσευχῆς του Ἁγίου Σιλουανοῦ τοῦ Ἀθωνίτου, ποὺ ὁμοιάζει μὲ τήν προσευχὴ τοῦ Κυρίου στήν Γεσθημανὴ ἤ μὲ παγκόσμιο διάγγελμα, διαβάζουμε:
Ὤ, Ἐλεῆμον Κύριε, φώτισόν με καὶ φώτισον τοὺς λαούς Σου, ἵνα Σὲ γνωρίσουν, ἵνα γνωρίσουν τὸ μεγαλεῖον τῆς ἀγάπης Σου.
Ἀπόστρεψον ἡμᾶς ἀπὸ τῆς ἔχθρας καὶ τοῦ μίσους, καὶ δὸς ἡμῖν μετάνοιαν, ἵνα οἱ πάντες γνωρίσουν τὴν ἀγάπην Σου.
Εἰς τὴν ταπεινὴν ψυχὴν ὁ Κύριος ἀποκαλύπτει τὰ μυστήρια Αὐτοῦ, καί ἐὰν ἐγνώριζεν ὁ κόσμος τὴν δύναμιν τῶν λόγων τοῦ Χριστοῦ: «μάθετε ἀπ’ Ἐμοῦ ὅτι πρᾶος εἰμι καὶ ταπεινὸς τῇ καρδίᾳ», τότε ὅλος ὁ κόσμος, ὅλη ἡ οἰκουμένη, θὰ ἐγκατέλειπον πάσας τὰς ἐγωϊστικάς ἐπειδιώξεις καὶ θὰ ἐμάνθανον πρωτίστως αὐτὴν τὴν ἐπουράνιον ἐπιστήμην....
Ἡ ψυχὴ ζῇ ἐπὶ μακρὸν ἐπὶ τῆς γῆς καὶ ἀγαπᾷ τὰ γήινα κάλλη, ἀλλ’ ἔζησα πολὺν καιρὸν ἐπὶ τῆς γῆς καὶ πολλὰ ἤκουσα καὶ εἶδον.
Ἡ ψυχή μου πλήττει ἐπὶ τῆς γῆς.
Ὅταν ἡ ψυχὴ ἴδῃ τὸν Κύριον, πόσον εἶναι πρᾶος καὶ ταπεινός, τότε ταπεινοῦται ἕως τέλους, καὶ οὐδὲν ποθεῖ τοσοῦτον, ὅσον τὴν ταπείνωσιν τοῦ Χριστοῦ. Καὶ ὅσον καὶ ἂν ἔζη ἡ ψυχὴ ἐπὶ τῆς γῆς, πάντοτε θὰ ἐπόθει καὶ θὰ ἐζήτει αὐτὴν τὴν ἀκατάληπτον ἀγάπην καὶ ταπείνωσιν τοῦ Χριστοῦ, τῆς ὁποίας εἶναι ἀδύνατον νὰ ἐπιλησθῇ.
Ὤ, ἡ κατὰ Χριστὸν ταπείνωσις! Ὀπόσον γλυκεία καὶ εὐχάριστος εἶναι!
Ὅταν ἡ ψυχὴ γνωρίση τὸν Κύριον καὶ διψᾷ συνεχῶς τὸν Κύριον καὶ ἐπιποθεῖ ἀπλήστως ἡμέρας καὶ νυκτὸς νὰ ἴδῃ τὸν Ἀόρατον, νὰ ψηλαφήση τὸν Ἀψηλάφητον, ἐκ τῆς χαρᾶς αὐτῆς ἐπιλανθάνεται τοῦ ἡλίου καὶ πάσης τῆς κτίσεως, ἐγκαταλείπει τὴν ἐγωιστικὴν μέριμναν τῆς ἐπιγείου γνώσεως καὶ ποθεῖ πρωτίστως τὰ οὐράνια.
Ἐκεῖ θὰ ἴδωμεν τοὺς ἁγίους Ἀποστόλους, τοὺς προφήτας, τούς ἱεράρχας, τοὺς διδασκάλους τῆς Ἐκκλησίας, τούς ὁσίους καί διὰ Χριστὸν σαλούς νὰ δοξάζωνται, ἐπειδὴ ἐνίκησαν τὸν κόσμον.
Ἐκεῖ θὰ δοξάζωνται πάντες, ὅσοι ἐνίκησαν ἑαυτούς, ὅσοι προσηύχοντο δι’ ὅλον τὸν κόσμον καὶ ἔφερον ἐπ’ αὐτῶν τὴν θλῖψιν ὅλου τοῦ κόσμου, διότι εἶχον τὴν ἀγάπην τοῦ Χριστοῦ, ἡ δὲ ἀγάπη δὲν ὑποφέρει νὰ ἀπολεσθῆ ἔστω καὶ μία ψυχή.
Ἐκεῖ θέλει νὰ σκηνώση ἡ ψυχή μου.
Κύριε, Ἐλεῆμον, δὸς τὴν χάριν Σου εἰς ὅλους τούς λαοὺς τῆς γῆς, ἵνα Σὲ γνωρίσουν καί ἐπιλησθοῦν οἱ ἄνθρωποι τῆς πικρίας τῆς γῆς καί ἐγκαταλείψουν ὅλα τὰ κακὰ καὶ προσκολληθοῦν εἰς Σὲ διὰ τῆς ἀγάπης ποιοῦντες τὸ θέλημά Σου πρὸς δόξαν Σου, καὶ ζήσουν ἐν εἰρήνῃ («δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καὶ ἐπὶ γῆς εἰρήνη, ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία»).
Οἱ ἄνθρωποι ἐπελάθοντό Σου, τοῦ Δημιουργοῦ αὐτῶν, καὶ ζητοῦν τὴν ἀποστασίαν αὐτῶν, μὴ ἐννοοῦντες ὅτι Σὺ εἶσαι ἐλεήμων καὶ ἀγαπᾷς τοὺς μετανοοῦντας ἁμαρτωλούς, καὶ δίδεις εἰς αὐτοὺς τὴν χάριν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.
Κύριε, Κύριε, δὸς τὴν δύναμιν τῆς χάριτός Σου, ἵνα Σὲ γνωρίσουν πάντες οἱ λαοὶ Πνεύματι Ἁγίῳ καὶ Σὲ αἰνοῦν ἐν χαρᾷ.
Κύριε, ὡς Σὺ ὁ Ἴδιος προσηύχου διὰ τοὺς ἐχθρούς, οὕτω καὶ ἡμᾶς δίδαξον διὰ τοῦ Ἁγίου Σου Πνεύματος νὰ ἀγαπῶμεν τοὺς ἐχθρούς, διότι ὅστις δὲν θὰ ἀγαπᾷ τοὺς ἐχθρούς, οὗτος δὲν θὰ δυνηθῆ νὰ γνωρίση ἀληθῶς τὸν Κύριον καὶ τὴν ἡδύτατα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.
Δυσφόρητος εἶναι ἡ ζωὴ ἄνευ τῆς ἀγάπης πρὸς τὸν Θεόν καί τόν πλησίον· σκότος καὶ ἀνία εἰς τὴν ψυχήν. Ὅταν δέ ἔλθη ἡ ἀγάπη, τότε ἀδύνατον νὰ περιγραφῇ ἡ χαρὰ τῆς ψυχῆς.
Ἡ ψυχή μου διψᾶ νὰ ἀποκτήση τὴν ταπείνωσιν τοῦ Χριστοῦ, καὶ ποθῶ αὐτὴν ἡμέρας καὶ νυκτός, καὶ ἐνίοτε κραυγῇ μεγάλη κράζω:
«Σὲ διψᾷ, Κύριε, ἡ ψυχή μου, καὶ Σὲ ζητῶ μετὰ δακρύων.
Σὺ ἀνέστησας τὴν ψυχήν μου, ἵνα Σε καὶ τὸν πλησίον ἀγαπᾷ, καὶ δίδεις εἰς ἐμὲ δάκρυα, ἵνα προσεύχωμαι δι’ ὅλον τὸν κόσμον.
Αὐτὸς ὁ Κύριος ἐμπνέει εἰς ἡμᾶς τὴν προσευχὴν ὑπὲρ τοῦ κόσμου καὶ ὕστερον ἀμείβει τὴν ψυχὴν διὰ τοῦτο.
Ὅστις ἐγνώρισε τὴν ἀγάπην τοῦ Θεοῦ, οὗτος ἀγαπᾷ ὅλον τὸν κόσμον καὶ οὐδέποτε μεμψιμοιρεῖ διὰ τὸ πεπρωμένον αὐτοῦ, διότι ἡ πρόσκαιρος θλῖψις διὰ τὸν Θεὸν ἐργάζεται αἰωνίαν χαράν.
Ἀδελφοί, δι’ ὅλων τῶν δυνάμεων ὑμῶν φυλάττετε τὴν εἰρήνην τοῦ Θεοῦ, ἥτις ἐδόθη εἰς ἡμᾶς δωρεάν, καὶ ἐὰν θεωροῦμεν ὁτι τὶς κακοποιῇ ἡμᾶς, ἄς ἀγαπῶμεν αὐτόν, ἔστω καὶ μετὰ κόπου, καὶ ὁ Κύριος βλέπων τὸν κόπον ἡμῶν θὰ βοηθήση διὰ τῆς χάριτος Αὐτοῦ.
Οἱ ταπεινοὶ καὶ κατὰ τὸν χαρακτῆρα ὅμοιοι πρὸς τὸν Χριστόν ἀπέκτησαν τὴν εἰρήνην καί διὰ τοῦ βίου αὐτῶν δίδουν ζωντανόν τό παράδειγμα καὶ τρέφουν πολλοὺς ἐκ τῶν καρπῶν τῆς ἁγίας αὐτῆς εἰρήνης.
Ὅστις ἐπὶ τῆς γῆς διαμένει ἐν τῇ ἀγάπῃ τοῦ Θεοῦ διὰ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, οὗτος καὶ μετὰ θάνατον θὰ εἶναι μετὰ τοῦ Κυρίου.
Ἡ ἁμαρτωλὴ ζωὴ εἶναι ὁ θάνατος τῆς ψυχῆς· ἡ ἀγάπη ὅμως τοῦ Θεοῦ εἶναι ὁ παράδεισος τῆς τρυφῆς, διὰ τὴν ψυχήν.
Τὰ ἐπίγεια μανθάνονται διὰ τοῦ ἀνθρωπίνου νοός, ὁ Θεὸς, ὅμως, καὶ πάντα τα ἐπουράνια, γνωρίζονται μόνον διὰ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, καὶ παραμένουν ἀπρόσιτα εἰς τὸν μὴ ἀναγεγεννημένον νοῦν.
Κύριε Ἐλεῆμον, δίδαξον πάντας ἡμᾶς διὰ τοῦ Πνεύματός Σου τοῦ Ἁγίου νὰ ζῶμεν κατὰ τὸ θέλημά Σου, ὥστε πάντες ἡμεῖς ἐν τῷ Φωτί Σου νὰ γνωρίσωμεν Σὲ τὸν ἀληθινὸν Θεόν. Φώτισον ἡμᾶς διὰ τῆς χάριτός Σου, καὶ αὕτη θὰ θερμάνη τὰς καρδίας ἡμῶν, ἵνα Σὲ ἀγαπῶμεν.
Σύντομο συναξάρι τοῦ Ἁγίου Σιλουανοῦ τοῦ Ἀθωνίτου κατά κόσμον Συμεών Ἰβάνοβιτς Ἀντόνωφ
Ἐγεννήθη τὸ 1866 στὸ Ταμπώφ (περιοχή τῆς Ρωσίας).
Τὸ 1893 μὲ τὶς εὐχὲς τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τῆς Κρονστάνδης ἀνεχώρησε γιὰ τὸ Ἅγιον Ὄρος καὶ ἐγκαταβίωσε εἰς τὴν Ἱ.Μ. Ἁγίου Παντελεήμονος (ῥωσσικό).
Ἠγωνίσθη τοσούτον σκληρὸν πνευματικὸ ἀγῶνα, ὥστε ἐν τῇ εἰλικρινίᾳ του ἀναγκάσθηκε να ἐκφράση πρὸς τὸν Θεὸν τὸ παραπονό του ὅτι εἶναι ἀδυσώπητος, καὶ οὔτω ἀξιώθηκε Χριστοφάνειας ὅπου ἔλαβε τὸν χρυσὸν κανόνα τῆς ταπεινώσεως «κράτα τὸν νοῦν σου στὸν ᾅδη καὶ μὴ ἀπελπίζου».
Ἐκοιμήθη ὀσιακὰ τὸ 1938 (11/24 Σεπτεμβρίου).
Ὁ βίος του καὶ ἡ διδασκαλία του ποὺ τὰ γνωρίζομεν ἀπὸ τὸν βιογράφο του Γέροντα Σωφρόνιο τοῦ Ἔσσεξ, χαρακτηρίζονται ἀπό ἀγωνιστικότητα, ταπείνωση καὶ πόθον - δίψα γιὰ τὸν Θεὸν καὶ ἀγάπη καὶ ἔγνοια γιὰ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους καὶ τοὺς λαοὺς, ἐξ οὗ καὶ χαρακτηρίζεται «Παγκόσμιος Ἅγιος».
Ἀπόσπασμα ἀπό τό βίο τοῦ Ἁγίου Σιλουανοῦ, διασκευή π. Γεώργιος Καλαντζῆς