Ὁ ἅγιος Ἰωάννης γεννήθηκε στὴν Παλαιστίνη τὸ 523. Δεκαέξι ἐτῶν ἔγινε μοναχὸς καὶ σὲ μεγάλη ἡλικία ἔγινε ἡγούμενος τῆς μονῆς τοῦ Σινᾶ. Ὁ Ἅγιος κοιμήθηκε στὶς 30 Μαρτίου, τό 603.
Συνέγραψε το σύγγραμμα ποὺ ὀνομάζεται Κλίμακα τῶν ἀρετῶν, τριάντα λόγους περὶ ἀρετῆς, ὅπου ὁ κάθε λόγος περιλαμβάνει καὶ μία ἀρετή, ξεκινῶντας ἀπὸ τὶς πιὸ πρακτικὲς καὶ ἀνεβαίνοντας κατέληξε στὶς θεωρητικὰ ὑψηλές, σὲ κομψὴ ἑλληνικὴ γλώσσα, μὲ χάρη, παραστατικότητα ὅπου παρουσιάζει πλοῦτο ἐκφράσεως καὶ γνώσεων.
Οἱ διδασκαλίες του εἶναι ὁλοκάθαρα νάματα ποὺ προέρχονται ἀπὸ ἁγιασμένη πηγή. Εἶναι θεόπνευστο κείμενο.

Οἱ σύγχρονοι ψυχολόγοι θαυμάζουν τὴν βαθύτητα τῶν ψυχολογικῶν του γνώσεων καὶ παρατηρήσεων καὶ διαπιστώνεται ταυτότητα μὲ τὰ τελευταῖα ἀξιόλογα πορίσματα τῆς ψυχολογίας τοῦ Βάθους.

Ἀοργησία σημαίνει ἀκόρεστη ἐπιθυμία γιὰ ἀτιμία, ὅμοια μὲ τὴν ἀπέραντη ἐπιθυμία τῶν κενοδόξων γιὰ ἔπαινο, νίκη κατὰ τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως, ποὺ φαίνεται μὲ τὴν ἀναισθησία ἀπέναντι στὶς ὕβρεις καὶ ποὺ ἀποκτᾶται μὲ ἀγῶνες καὶ ἱδρῶτες.
Πραότης σημαίνει νὰ παραμένη ἡ ψυχή ἀκίνητη καὶ ἀτάραχη, τόσο στὶς ἀτιμίες ὅσο καὶ στοὺς ἐπαίνους.
Ἡ ἀρχὴ τῆς ἀοργησίας εἶναι νὰ σιωποῦν τὰ χείλη, ἐνῶ ἡ καρδία εὑρίσκεται σὲ ταραχή. Τὸ μέσον εἶναι νὰ σιωποῦν οἱ λογισμοί, ἐνῶ ἡ ψυχὴ εὑρίσκεται σὲ ὀλίγη ταραχή. Καὶ στὸ τέλος, νὰ ἐπικρατῆ στὴν ψυχὴ μόνιμη γαλήνη, ὅσο καὶ ἄν φυσοῦν οἱ ἀκάθαρτοι ἄνεμοι...

Ὀργὴ σημαίνει νὰ ἐπιθυμῆς νὰ ἐκδικηθῆς αὐτὸν ποὺ σὲ παρώξυνε, νὰ διατηρῆς συνεχῶς μέσα σου κάποιο μίσος, νὰ ἐνθυμῆσαι τὸ κακὸ ποὺ σοῦ ἔγινε.
Ὀξυχολία σημαίνει ἔξαψις τῆς καρδιᾶς ποὺ γίνεται παρευθὺς καὶ διὰ μιᾶς.
Πικρία σημαίνει, μία ἐσωτερικὴ κίνησις τῆς ψυχῆς ἐστερημένη ἀπὸ κάθε εὐχαρίστηση.

Θυμὸς σημαίνει, εὐμετάβλητη καὶ εὐέξαπτη συμπεριφορὰ καὶ ἀσχημοσύνη τῆς ψυχῆς καὶ θυμώδης σημαίνει νὰ γίνεσαι ἀπὸ ἐγωϊσμὸ θεληματικὰ ἐπιληπτικός, ἀλλὰ ὅπως μόλις φανῆ τὸ φῶς, ὑποχωρεῖ τὸ σκότος, ὁμοίως μόλις «μυρίση» ἡ ταπείνωσις, ἐξαφανίζεται κάθε πικρία καὶ θυμός.
Ὁ θυμὸς δείχνει ἄνθρωπο γεμάτο ἀπὸ ὑπερηφάνεια, καὶ σὲ ὅσους μετανοοῦν τίποτε δὲν εἶναι πιὸ ἀταίριαστο ἀπὸ τὴν ταραχὴ τοῦ θυμοῦ.
Ἐὰν τὸ ὅριο τῆς πιὸ τελείας πραότητος εἶναι, ἐνῶ εὑρίσκεται ἐμπρὸς σου αὐτὸς ποὺ σὲ παροξύνει, νὰ τὸν ἀντιμετωπίζης μὲ ἐσωτερικὴ γαλήνη καὶ ἀγάπη, ἐνῶ ὁπωσδήποτε τὸ ἔσχατο ὅριο τοῦ θυμοῦ εἶναι, ὅταν ἀπουσιάζει αὐτὸς ποὺ σὲ ἐλύπησε, νὰ κάνης ὅτι συγκρούεσαι μαζὶ του μὲ διάφορα λόγια καὶ κινήματα θηριώδη.
Ἐφ’ ὅσον τὸ Ἅγιον Πνεῦμα ὀνομάζεται καὶ εἶναι «εἰρήνη ψυχῆς», ἐνῶ ἡ ὀργὴ «ταραχὴ καρδίας», τότε ὁπωσδήποτε τίποτε ἄλλο δὲν ἐμποδίζει τὴν παρουσία Του μέσα μας ὅσο ὁ θυμός.
Εἶδα ἀνθρώπους ποὺ ἄναψαν ἀπὸ τὴν μανία τοῦ θυμοῦ καὶ ἔβγαλαν ἀπὸ μέσα τους σὰν ἔμετο τὴν μακροχρόνιο μνησικακία τους. Ἔτσι μὲ τὸ ἕνα πάθος ἀπηλλάγησαν ἀπὸ τὸ ἄλλο! Καὶ ἡ μακροχρόνιος λύπη τους διελύθη! Διότι ἢ ἐκεῖνος ποὺ τοὺς ἐλύπησε ἐζήτησε συγχώρησι ἤ ἔδωσε τὶς ἀπαιτούμενες ἐξηγήσεις, ἐνῶ εἶδα ἄλλους ποὺ ἔδειξαν ὅτι ἦσαν δῆθεν μακρόθυμοι καὶ μὲ τὴν σιωπὴ ἐναποθήκευσαν μέσα τους τὴν μνησικακία.
Εἶδα μερικοὺς ποὺ ὠργίσθηκαν καὶ ἀπὸ τὴν πικρία τους ἀρνήθηκαν νὰ φάγουν.
Καὶ μερικοὺς ἄλλους μὲ καρδιὰ ὑποδουλωμένη στὴν λαγνεία καὶ στὴν γαστριμαργία ποὺ φαίνονταν γεμάτοι πραότητα καὶ κολακευτικὴ εὐγένεια καὶ φιλαδελφία καὶ εὐπροσηγορία, νὰ κινδυνεύουν νὰ καταντήσουν ἀπὸ λογικοὶ ἄνθρωποι ἄλογα ζῶα.
Εἶναι βαρύ, νὰ ταραχθῆ ἀπὸ τὸν θυμὸ ὁ ὀφθαλμὸς τῆς καρδίας, νὰ συμβῆ δηλαδὴ ἐκεῖνο ποὺ εἶπε ὁ Ψαλμῳδός: «Ἐταράχθη ἀπὸ θυμοῦ ὁ ὀφθαλμὸς μου» (Ψάλμ. στ΄ 8). Εἶναι ὅμως πιὸ βαρὺ νὰ ἐκδηλωθῆ μὲ τὰ χείλη ἡ ἐσωτερικὴ ὁρμὴ τοῦ θυμοῦ. Τὸ νὰ ἐκδηλωθῆ, ὅμως, καὶ μὲ χειροδικία, εἶναι πράγμα ὁλωσδιόλου ἐχθρικὸ καὶ ἀπαράδεκτο.
Ἡ ἀρχὴ τῆς μακαρίας ἀνεξικακίας εἶναι τὸ νὰ γίνωνται δεκτὲς οἱ ἀτιμίες ἔστω καὶ μὲ ἐσωτερικὴ πικρία καὶ ὀδύνη. Τὸ μέσον νὰ ἀντιμετωπίζονται χωρίς λύπη. Καὶ τέλος, ἐὰν ὑπάρχη τέλος, νὰ θεωροῦνται ὡς ἔπαινοι.
Οἱ ὀνειδισμοὶ ἀποπλύνουν τὴν ψυχὴ ἀπὸ τὰ πάθη.

Εἶδα τρεῖς ἀνθρώπους ποὺ ἐξυβρίσθηκαν συγχρόνως. Ὁ πρῶτος ἀπ’ αὐτοὺς δαγκώθηκε καὶ ταράχθηκε, ἀλλὰ δέν ὡμίλησε. Ὁ δεύτερος χάρηκε γιὰ τὸν ἑαυτὸ του, ἀλλὰ λυπήθηκε γιὰ τὸν ὑβριστή. Καὶ ὁ τρίτος, ἀφοῦ ἀναλογίσθηκε τὴν ψυχικὴ βλάβη τοῦ ὑβριστοῦ, ἔχυσε θερμὰ δάκρυα. Ἔτσι, ἔχεις ἐμπρὸς σου τὸν ἐργάτη τοῦ φόβου, τὸν μισθωτὸ καὶ τὸν ἐργάτη τῆς ἀγάπης.

Ἂς δεθῆ λοιπὸν ὁ θυμὸς μὲ τὰ δεσμὰ τῆς πραότητος, ἂς κτυπηθῆ ἀπὸ τὴν μακροθυμία, ἂς συρθῆ ἀπὸ τὴν ἁγία ἀγάπη, καὶ θὰ διαπιστωθῆ ὅτι:
Οἱ αἰτίες ποὺ τὸν γεννοῦν εἶναι πολλές, καὶ ὁ πατέρας του δὲν εἶναι ἕνας, μητέρες του εἶναι ἡ κενοδοξία, ἡ φιλαργυρία καὶ ἡ γαστριμαργία καὶ μερικὲς φορὲς καὶ ἡ πορνεία.
Ἐκεῖνο ποὺ τὸν τρέφει ὀνομάζεται τῦφος, δηλαδὴ ἔπαρσις καὶ οἱ δὲ θυγατέρες του ὀνομάζονται μνησικακία, ἔχθρα, δικαιολογία καὶ μῖσος.
Οἱ ἐχθροὶ του ἀπὸ τοὺς ὁποίους κρατεῖται δεμένος εἶναι οἱ ἀντίπαλοι τῶν θυγατέρων του, ἡ ἀοργησία δηλαδὴ καὶ ἡ πραότης. Αὐτή ποὺ τὸν ἐπιβουλεύεται ἀποτελεσματικὰ ὀνομάζεται ταπεινοφροσύνη.

Ἀπὸ τὴν «Κλίμακα» τοῦ Ἁγ. Ἰωάννου (8ος Λόγος), Ἐπιμέλεια κειμένων: Πρωτοπρ. Γεώργιος Καλαντζῆς
Μάρτιος 2019