Σεπτέμβριος 2024
Ὁ Τίμιος Σταυρὸς εἶναι τὸ ἁγιότερο Σημεῖο καὶ Σύμβολο τῆς Πίστεώς μας. Ὅλα τὰ ἅγια Μυστήρια τελειώνονται μὲ τὴν ἐπίκληση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ τὴν σφραγίδα τοῦ Τιμίου Σταυροῦ: τὸ Βάπτισμα, τὸ Χρίσμα, ἡ Θεία Εὐχαριστία. Ὅλες οἱ ἱερατικὲς εὐλογίες εἶναι σταυρικές. Οἱ Ἱεροὶ Ναοί, τὰ ἱερὰ σκεύη καὶ ἄμφια ἁγιάζονται μὲ τὸν Τίμιο Σταυρό. Δὲν νοεῖται λειτουργικὴ πράξη ἢ σύναξη τῶν πιστῶν χωρὶς τὴν σφραγίδα τοῦ Τιμίου Σταυροῦ.
Ὁ Σταυρὸς εἶναι καὶ ὁ πιστότερος σύντροφος κάθε Ὀρθοδόξου Χριστιανοῦ, ἀπὸ τὴν στιγμὴ ποὺ θὰ γεννηθοῦμε μέχρι τὸν θάνατό μας. Καὶ ὁ τάφος τοῦ χριστιανοῦ μὲ τὸν Σταυρὸ εὐλογεῖται. Σταυροκοπούμεθα συχνά, φέρομε τὸν Σταυρὸ στὸ στῆθος μας, στὰ σπίτια μας, στὰ αὐτοκίνητά μας, στοὺς τόπους ἐργασίας μας, και ὅπως ψάλλει ἡ Ἐκκλησία: «Σταυρός, ὁ φύλαξ πάσης της οἰκουμένης. Σταυρός, ἡ ὡραιότης τῆς Ἐκκλησίας. Σταυρός, βασιλέων τὸ κραταίωμα. Σταυρός, πιστῶν τὸ στήριγμα, Σταυρός, ἀγγέλων ἡ δόξα καὶ τῶν δαιμόνων τὸ τραῦμα».
Στὸν Σταυρὸ ὁ Θεάνθρωπος Χριστὸς ἔλυσε τὴν τραγωδία τῆς ἀνθρώπινης ἐλευθερίας ποὺ προκάλεσε ἡ ἀνυπακοὴ τῶν πρωτοπλάστων καὶ «γενόμενος ὑπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δὲ Σταυροῦ» (Φιλιπ. στ΄ 8) ἐπαναπροσανατόλισε τὴν ἐλευθερία μας στὸν Δημιουργό της, τὸν Τριαδικὸ Θεό. Στὸν Σταυρὸ νίκησε τὸν θάνατό μας –«θανάτῳ θάνατον πατήσας»- μὲ τὸ νὰ κάνει δικό Του τὸν δικό μας θάνατο, καὶ μὲ τὴν Ἀνάστασή Του μᾶς χάρισε τὴν ζωὴ.
Στὸν Σταυρὸ προσέφερε θυσία καθολικὴ γιὰ ὅλη τὴν κτίση, γι’ αὐτὸ καὶ ἔπαθε ἔξω τῆς πόλεως καὶ ἐκτὸς τοῦ ναοῦ τοῦ Σολομώντος, ὅπως θεολογεῖ ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος.
Διὰ τοῦ Σταυροῦ μᾶς συνήγαγε καὶ μᾶς ἕνωσε σὲ ἕνα σῶμα, τὰ πρώην διασκορπισμένα τέκνα τοῦ Θεοῦ, γκρέμισε τὰ ἀδιαπέραστα τείχη ποὺ μᾶς χώρισαν καὶ «ἔκτισε ἐν ἑαυτῷ τὸν καινὸν ἄνθρωπον» (Ἐφεσ. στ΄ 15).
Στὸν Σταυρὸ μὲ τὴν δική Του «πεπληρωμένην (γεμάτη) ταπεινώσεως ὕψωσιν», ὅπως λέγει ἀρχαία εὐχή, ὕψωσε καὶ τὴν δική μας φύση ποὺ «διὰ τῆς ψευδοῦς ὑψώσεως καὶ ματαίας οἰήσεως» εἶχε «μέχρις ἄδου καταβιβασθῆ». Στὸν Σταυρὸ φανέρωσε ὅτι αὐτὸς ὁ κόσμος δὲν εἶναι ἡ τελικὴ πραγματικότητα, ἀλλὰ ἡ ὁδὸς πρὸς τὴν τελικὴ πραγματικότητα, ἐὰν μέσα σ’ αὐτὸν ἀγωνισθοῦμε σταυρικὰ κατὰ τοῦ ἐγωϊσμοῦ μας.
Στὸν Σταυρὸ ἀπεκάλυψε τὸν ἑαυτό Του ὡς τὸν μόνο εὐεργέτη καὶ σωτήρα, λυτρωτὴ καὶ ζωοδότη τοῦ σύμπαντος κόσμου, καὶ κατέλυσε ὁριστικὰ τὸ ἔργο τοῦ διαβόλου, τὶς ὅλες μεθόδους καὶ πανουργίες του, τὶς πλάνες, τὴν δύναμη καὶ τὴν ἐξουσία του στοὺς ἀνθρώπους. Γι’ αὐτὸ καὶ ὁ διάβολος «φρίττει καὶ τρέμει μὴ φέρων καθορὰν αὐτοῦ τὴν δύμανιν», ἐνῶ ἐμεῖς μὲ τὴν Ἐκκλησία ψάλουμε: «Ἐσταυρώθης δι᾽ ἐμέ, ἵνα ἐμοὶ πηγάσης τὴν ἄφεσιν· ἐκεντήθης τὴν πλευράν, ἵνα κρουνοὺς ζωῆς ἀναβλύσῃς μοι· τοῖς ἥλοις προσηλώθης, ἵνα ἐγώ, τῷ βάθει τῶν παθημάτων Σου τὸ ὕψος τοῦ κράτους Σου πιστούμενος, κράζω σοι, ζωοδότα Χριστέ· Δόξα καὶ τῷ σταυρῷ, Σῶτερ, καὶ τῷ πάθει σου».
Ὁ ἀπαθὴς κατὰ τὴν θεότητα Κύριος ἔπαθε γιὰ μᾶς κατὰ τὴν σάρκα. Ἡ θεία Του φύση παρεχώρησε, ὥστε ἡ ἀνθρώπινή Του φύση νὰ περάσει τὴν πρὸ τοῦ θανάτου ἀγωνία καὶ τὶς ὁδύνες τοῦ Σταυροῦ. Ἔπρεπε νὰ ζήσει τὸν θάνατό μας πλήρως, ὄχι φαινομενικά. Πρὸς στιγμὴ μάλιστα στὸν κῆπο τῆς Γεσθημανῆς ἡ ἀνθρώπινη φύση ἐδειλίασε, ἀλλὰ ἡ ἀνθρώπινη φύση καὶ θέληση ὑπετάγη στὴν θεία φύση καὶ θελήσει Του ἔπαθε καὶ ἀπέθανε ὑπὲρ τῆς τοῦ κόσμου ζωῆς καὶ σωτηρίας.
Ὁ Σταυρὸς τοῦ Χριστοῦ ἦταν καὶ εἶναι «γιὰ τοὺς Ἰουδαίους μὲν σκάνδαλο, γιὰ τοὺς Ἕλληνες (εἰδωλολάτρες) μωρία, γιὰ μᾶς ὅμως τοὺς πιστούς, Θεοῦ δύναμις καὶ Θεοῦ σοφία» (Α΄ Κορινθ. α΄ 23). Εἶναι τὸ μεγαλύτερο παράδοξο τῆς ἱστορίας: Διὰ τοῦ θανάτου ἡ Ζωή. Διὰ τῆς κατάρας ἡ εὐλογία. Διὰ τῆς ἀτιμίας ἡ δόξα. Διὰ τῆς ταπεινώσεως ἡ ὕψωση. Ὅπως λέγει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς: «Τοῦ οὖν ἡ τοῦ Θεοῦ σοφία καὶ δύναμις, τὸ δι’ ἀσθενείας νικῆσαι, τὸ διὰ ταπεινώσεως ὑψωθῆναι, τὸ διὰ πτωχείας πλουτῆσαι» (τοῦτο λοιπὸν εἶναι ἡ σοφία καὶ δύναμη τοῦ Θεοῦ, τὸ νὰ νικήσει δι’ ἀσθενείας, τὸ νὰ ὑψωθεῖ διὰ τῆς ταπεινώσεως, τὸ νὰ πλουτίσει διὰ πτωχείας).
Πορευόμενος πάλι πρὸς τὸ ἑκούσιο πάθος ἔλεγε: «Νῦν ἐδοξάσθη ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου» (Ἰωάν. ιγ΄ 23).
Ἡ χάρις καὶ ἡ δύναμις τοῦ Τιμίου Σταυροῦ ὀφείλεται ὄχι στὸ σχῆμα του, ἀλλὰ στὸ ὅτι εἶναι ὁ Σταυρὸς τοῦ Χριστοῦ, τὸ ὄργανο διὰ τοῦ ὁποίου ὁ Χριστὸς ἔσωσε τὸν κόσμο. Εἶναι τὸ θυσιαστήριο, στὸ ὁποῖο προσέφερε τὸς ἑαυτό Του θυσία γιὰ ὅλο τὸν κόσμο, ὡς θύτης καὶ ὡς θῦμα. Ὅλη ἡ κένωση, πτωχεία, ἐξουδένωση, ταλαιπωρία, ὁδύνη, θάνατος, ποὺ ἔλαβε γιὰ μᾶς, κορυφώνεται στὸν Σταυρό. Στὸν Σταυρὸ ἔζησε τὸν βαθύτερο πόνο, καὶ τὸν μεγαλύτερο ἐξευτελισμὸ γιὰ μᾶς. Ἔγινε ὑπὲρ ἡμῶν κατάρα γιὰ νὰ ἐλευθερώσει ἐμᾶς ἀπὸ τὴν κατάρα τῆς ἁμαρτίας καὶ τοῦ νόμου.
Εἴθε γιὰ τὸν καθένα μας, νὰ εἶναι βίωμά μας, τὰ τελευταῖα λόγια τοῦ ἀειμνήστου Γέροντος Φωτίου: «Ὁ Σταυρὸς τοῦ Κυρίου διώχνει ὅλα τὰ δαιμόνια, διότι ἔχει τὴν χάρι τῆς Σταυρικῆς θυσίας τοῦ Χριστοῦ».
«Σταυρὲ τοῦ Χριστοῦ, σῶσον ἡμᾶς τῇ δυνάμει Σου»
Ἐπιλογὴ ἀπὸ λόγους τοῦ ἀειμνήστου π. Γεωργίου Καψάνη.
Ἐπιμέλεια κειμένων: Πρωτοπρ. Γεώργιος Καλαντζῆς
Σεπτέμβριος 2024