ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ

Ἰανουάριος 2023

Ἡ Ἐκκλησία μᾶς προετοιμάζει, μετὰ τὴν Γέννηση τοῦ Κυρίου, γιὰ τὴν δεύτερη μεγάλη Δεσποτικὴ ἑορτή, τῶν Θεοφανείων, τῆς Βαπτίσεως τοῦ Ἐνανθρωπήσαντος Θεοῦ. Ἡ μία, σημειώνουν οἱ ἅγιοι ὑμνογράφοι, παραπέμπει στὴν ἄλλη, μολονότι καὶ οἱ δύο ἑορτάζονταν ἀπὸ κοινοῦ στοὺς πρώτους χριστιανικοὺς αἰῶνες, ὡς ἑορτὴ τῶν Ἐπιφανείων, τῆς Φανερώσεως τοῦ Θεοῦ στὸν κόσμο, κάτι ποὺ διακρίθηκε ἀπὸ τὸν τέταρτο μ.Χ. αἰώνα, γιὰ λόγους περισσότερο πρακτικοὺς παρὰ πίστεως. Τελικῶς ὅμως, καθιερώθηκε ὁ ξεχωριστὸς ἑορτασμός τους, ὁ ὁποῖος μολονότι ξεχωριστός, συνθεωρεῖται ἀπὸ τὴ λειτουργικὴ παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας.

Ὁ ὑμνογράφος Ἰωάννης ὁ μοναχός, συνθεωρώντας, ὅπως εἴπαμε, τὶς δύο ἑορτές, τὶς βλέπει ὡς ἐπὶ μέρους φάσεις ἐκπλήρωσης τῆς ἀρχικῆς ὑποσχέσεως τοῦ Θεοῦ, ἤδη ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τῆς πτώσεως στὴν ἁμαρτία τῶν πρωτοπλάστων, περὶ τῆς σωτηρίας τοῦ κόσμου. Ὁ Χριστὸς ὅταν συμπλήρωσε 30 χρόνια ἐπίγειας παρουσίας Του καὶ πρὶν ἀρχίσει τὴ δημόσια δράση Του πῆγε στὴν ἔρημο τοῦ Ἰορδάνη προκειμένου νὰ δεχθεῖ τὸ τυπικὸ βάπτισμα τῆς μετανοίας ἀπὸ τὸν ἅγιο Ἰωάννη τὸν Πρόδρομο.

Ἡ μεγάλη αὐτὴ προφητικὴ μορφὴ κήρυττε μὲ τόλμη καὶ παρρησία τὴ μετάνοια, ὥστε οἱ ἄνθρωποι ν’ ἀποκτήσουν τὴν ἀπαιτούμενη καθαρότητα καὶ νὰ εἶναι ἕτοιμοι νὰ δεχθοῦν τὸν Σωτήρα Χριστό.

Διαβάστε περισσότερα: Τὰ Ἅγια Θεοφάνεια

Ὁ Ἅγιος Συμεὼν ὁ Νέος Θεολόγος μᾶς καλεῖ νὰ κατανοήσουμε ὅτι εἶναι χρέος ὅλων μας καὶ ὄχι μόνον κάποιων ὑπευθύνων ὅτι μόνον τὸ κάλλος τοῦ Εὐαγγελίου ἀνακαινίζει τὸν κόσμο. Διότι ὁ ἀπόστολος Παῦλος διὰ ὅλους τοὺς βαπτισμένους χριστιανοὺς λέγει: «Ὅσοι εἰς Χριστὸν ἐβαπτίσθημεν, εἰς τὸν θάνατον Αὐτοῦ ἐβαπτίσθημεν… τοῦτο γινώσκοντες, ὅτι ὁ παλαιὸς ἡμῶν ἄνθρωπος συνεσταυρώθη» καὶ ὁ καθένας μας συσταυρώνεται μὲ τὸν Χριστὸν ὅταν καλῶς μεταχειρίζεται τὰ πράγματα τοῦ κόσμου καὶ δὲν τὰ καταχρᾶται.

Τοῦτο δέ, λέγει ὁ θεῖος Χρυσόστομος, γίνεται ὅταν μὲ εὐθύνη δίδει τὶς ὑποσχέσεις εἰς τὸ Ἅγιον Βάπτισμα νὰ ἀρνηθῇ τὸν σατανᾷ, δηλαδὴ τὸ ἀποτάσσομαι τῷ σατανᾷ, καὶ συντάσσομαι τῷ Χριστῷ ὅτι συνθήκη πρὸς τὸν Δεσπότην ἐστί». Χρέος ἔχει νὰ φυλάξῃ ὅλας τὰς ἐντολὰς τοῦ Χριστοῦ. Ἐπειδὴ καὶ ὅταν ἀπέστειλεν ὁ Κύριος τοὺς μαθητὰς Του νὰ κηρύττουν, καὶ νὰ βαπτίζουν τὰ ἔθνη, τοὺς εἶπε νὰ διδάσκουν τοὺς βαπτιζομένους χριστιανούς, ὅτι ὄχι ἄλλας ἐντολὰς νὰ φυλάττουν, καὶ ἄλλας νὰ μὴ φυλάττουν, ἀλλὰ ὅλας ὁμοῦ, νὰ τὰ φυλάττουν· διδάσκοντες αὐτοὺς «τηρεῖν πάντα, ὅσα ἐνετειλάμην ἡμῖν», καὶ πάλιν εἰς ἄλλο μέρος διδάσκωντας ἔλεγεν: «ἃ δὲ λέγω ὑμῖν, πάσι λέγω», σὲ ὅλους καὶ γιὰ ὅλους τὰ λέω.

Ὁ Κύριός μας ὅλους ἐκάλεσε νὰ σηκώσουν τὸν ζυγὸν τῶν θείων ἐντολῶν. «Δεῦτε πρὸς με πάντες οἱ κοπιῶντες καὶ πεφορτισμένοι… ἄρατε τὸν ζυγόν μου ἐφ’ ὑμᾶς· εἰς ὅλους ἀκόμη εἶπε, τέλειοι γίνεσθε, καὶ δὲν εἶπεν ἐὰν θέλετε νὰ γενῆτε τέλειοι. Ἀκόμη γιὰ ὅλους εἶπε: πωλήσατε τὰ ὑπάρχοντά σας· καθὼς εἶπεν εἰς ἐκεῖνον τὸν πλούσιον ὁποῦ ἦτο ἀτελής, ὑπὸ τὸν νόμον τὸν παλαιόν· ἀλλὰ λέγει ἀποφασιστικὰ καὶ προστακτικά, τέλειοι γίνεσθε, καὶ πωλήσατε - ἐλευθεῖτε ἀπὸ τὴν προσκόλησιν σας στὰ ὑπάρχοντά σας·τὸ ὁποῖον τὸ ἐφανέρωσε καθαρώτερα λέγωντας: «πᾶς ἐξ ὑμῶν, (εἴτε μοναχὸς εἶναι, εἴτε κοσμικός) ὃς οὐκ άποτάσσεται πᾶσι τοῖς ἑαυτοῦ ὑπάρχουσιν, οὑ δύναται εἶμαι μαθητής μου. Διὰ τοῦτο καὶ ὁ Ἀπόστολος ἔλεγε: «Μέχρις ὅτου καταντήσωμεν οἱ πάντες εἰς ἄνδρα τέλειον, εἰς μέτρον ἡλικίας τοῦ πληρώματος τοῦ Χριστοῦ».
Ταῦτα γινώσκοντες, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, ἂς δικαιολογούμεθα ὅτι αὐτὰ δὲν εἶναι γιὰ ἐμᾶς ἢ γιὰ σήμερα, ἃς ἀφήσωμεν τὰς τοιαύτας προφάσεις, ὡς ματαίας, καὶ ψυχοβλαβεῖς, καὶ ἀναγινώσκοντες μὲ πόθον, καὶ προσοχὴν τὴν παροῦσαν βίβλον, ἂς σπουδάσωμεν νὰ βάλωμεν εἰς πρᾶξιν τὰ γεγραμμένα, διὰ νὰ μὴ γινώμεθα μόνον ἀκροαταί, ἀλλὰ καὶ ποιηταί· καὶ καθαριζόμενοι «ψυχήν τε καὶ σώματι» διὰ μέσου τῆς διδασκαλίας τοῦ Πνεύματος ὁποῦπεριέχεται εἰς αὐτὴν τὴν βίβλον, ἄς ἑλκύσωμεν εἰς τὸν ἑαυτόν μας τὴν χάριν τοῦ Παρακλήτου, διὰ νὰ μᾶς διδάσκῃ τὰ θεῖα θελήματα, καθὼς ἡξιώθη νὰ τὰ λάβῃ καὶ οὖτος ὁ Ἅγιος».
Τούτων δὲ πάντων τῶν καλῶν ἀπολαμβάνοντες, ἔχομεν χρέος νὰ παρακαλοῦμεν τὸν Θεὸν ὅπως τύχωσιν ἐλέους ἐν τῇ ἡμέρᾳ τῆς κτίσεως καὶ ἀξιωθοῦμεν καὶ ἡμεῖς ἅπαντες, χάριτι, καὶ φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ· ᾧ ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος, σὺν τῷ Πατρὶ καὶ τῷ Ἁγίῳ Πνεύματι, εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων, Ἀμήν.

(ἀπὸ τὸν πρόλογον τοῦ τόμου «Τὰ ἄπαντα τοῦ Ἁγίου Συμεὼν τοῦ Νέου Θεολόγου»)

Σήμερα πρεπόντος ἡ ἀναφορά μας θὰ εἶναι γιὰ τὸν Εὐαγγελιστὴ Λουκᾶ μὲ τὸ νὰ διαβάσουμε δύο ἀποσπάσματα ἀπὸ τὸ Κατὰ Λουκᾶν Εὐαγγέλιον (ια΄ 1-10 καὶ ιβ΄ 22-31) καὶ στὴ συνέχεια θὰ δοῦμε τὸ κόσμο φυλλάδιον τῆς Δανειστικῆς Βιβλιοθήκης τοῦ μηνὸς Ὀκτωβρίου 2022.

Διαβάστε περισσότερα: Ἅγιος Συμεὼν ὁ Νέος Θεολόγος: "Τὸ κάλλος τοῦ Εὐαγγελίου ἀνακαινίζει τὸν κόσμο"

Στὶς 15 Νοεμβρίου ἀρχίζει ἡ νηστεία τῶν Χριστουγέννων. Πρόκειται γιὰ μιὰ περίοδο ἔντονης πνευματικῆς ἐργασίας καὶ ψυχοσωματικῆς προετοιμασίας γιὰ τὸν ἑορτασμό τῆς μεγάλης ἑορτῆς τῆς Γεννήσεως τοῦ Κυρίου. Ἡ νηστεία ὅμως κατὰ τὴν ὑπόδειξη τοῦ Κυρίου μας ἔχει νόημα, ὅταν συνδυάζεται μὲ προσευχὴ καὶ ἐλεημοσύνη. Γιὰ τὸ λόγο αὐτό, ἡ Ἐκκλησία μὲ τὴν ἔναρξη τῆς νηστείας μᾶς προσκαλεῖ σὲ ἐντονότερη λειτουργικὴ ζωὴ καὶ ἀγαθοεργία.

Ἔτσι, ἡ ἐκκλησιαστικὴ παράδοση προβλέπει γιὰ τὴν περίοδο αὐτὴ τὴν καθημερινὴ -ἂν οἱ συνθῆκες τὸ ἐπιτρέπουν- τέλεση τῆς Θείας Λειτουργίας, τὴν τέλεση δηλαδὴ σαρανταλείτουργου. Ἡ τέλεση τοῦ σαρανταλείτουργου ἀποτελεῖ πολὺ μεγάλη εὐλογία. Εἶναι μιὰ θαυμάσια εὐκαιρία γιὰ βίωση τὴς μυστηριακῆς καὶ λατρευτικῆς ζωῆς, γιὰ ἐπαφὴ μὲ τὸν πλοῦτο τῆς ὑμνολογίας καὶ τῆς ἀκροάσεως τῶν Θείων Γραφῶν, γιὰ συχνότερη Θεία Κοινωνία, γιὰ συχνότερη συγκρότηση τῆς ἐκκλησιαστικῆς κοινότητας. Ὁ ἅγιος Ἰγνάτιος ὁ Θεοφόρος μᾶς λέει: «Προσπαθεῖστε μὲ σπουδὴ νὰ ἔρχεσθε ὅλοι μαζί στὴ Σύναξη τῆς Θείας Εὐχαριστίας (Θεία Λειτουργία), γιὰ νὰ εὐχαριστεῖτε τὸν Θεὸ καὶ νὰ Τὸν δοξολογεῖτε. Διότι ὅταν συχνὰ ἔρχεσθε στὴ Σύναξη τῆς Θείας Εὐχαριστίας (Θεία Λειτουργία), συντρίβονται οἱ δυνάμεις τοῦ σατανᾶ καὶ λύεται κάθε ὀλέθρια ἐνέργεια του». Ἡ δύναμη τῆς Θείας Λειτουργίας δὲν εἶναι μαγική. Εἶναι ἡ δύναμη τῆς ἀγάπης καὶ τῆς ἑνότητας ἐν Χριστῷ. Ἡ Θεία Λειτουργία μᾶς μαθαίνει νὰ συγχωροῦμε, νὰ ἀγαποῦμε καὶ νὰ εἴμαστε ἑνωμένοι μὲ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους.

Γι’ αὐτὸ ἄλλωστε προσφέρουμε τὰ Δῶρα μας στὸ Θεό, τὸν Ἄρτο καὶ τὸν Οἶνο, προσευχόμενοι γιὰ τοὺς ζῶντες καὶ κεκοιμημένους ἀδελφούς μας. Ἡ μνημόνευση τῶν ὀνομάτων τῶν ζώντων καὶ κεκοιμημένων προσώπων (ἀνάγνωση τῶν «Διπτύχων») εἶναι ἔργο πολὺ σημαντικὸ καὶ ἱερό, ποὺ θεσμοθετήθηκε ἀπὸ τοὺς ἁγίους Ἀποστόλους καὶ ἐπιτελεῖται ἀδιάλειπτα μέσα στοὺς αἰῶνες. Στὸ ὑπέροχο βιβλίο «Ἰωάννης τῆς Κροστάνδης», (ἔκδ. Ἱερᾶς Μονῆς Παρακλήτου), διαβάζουμε: «Στὴν Θεία Λειτουργία τελεῖται τὸ μυστήριο τῆς ἀγάπης. Καὶ ἡ ἀγάπη στὴν οὐσία της εἶναι μεταδοτική. Ἡ ἀγάπη, ἰδιαίτερα ἡ θεία, σπεύδει νὰ σκορπίσει τὸ φῶς της, τὴν χαρά της σὲ ὅλους.

Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος λέγει ὅτι ἡ μνημόνευση τῶν ὀνομάτων τῶν κεκοιμημένων στὴ Θεία Λειτουργία εἶναι καθιερωμένη ἀπὸ τοὺς Ἁγίους Ἀποστόλους, ποὺ δὲν καθιέρωσαν τυχαία τὴ μνημόνευση αὐτὴ μέσα στὰ φρικτὰ Μυστήρια τοῦ Χριστοῦ. Νομοθέτησαν νὰ μνημονεύονται καὶ οἱ κεκοιμημένοι στὴν Εὐχαριστία, γιατὶ ἤξεραν ὅτι αὐτὴ ἡ μνημόνευση φέρνει σ’ αὐτοὺς “πολλὴν ὄνησιν”. Φέρνει μεγάλη ὠφέλεια καὶ πολὺ κέρδος. Διότι ὅταν στέκει ἕνας ὁλόκληρος λαὸς καὶ συμπροσεύχεται, ὅταν ὑπάρχουν ἱερεῖς ποὺ τελοῦν τὴ φρικτὴ θυσία τοῦ Σταυροῦ, πώς νὰ μὴ κάμωμε τὸ Θεὸ νὰ φανεῖ ἵλεως καὶ σπλαχνικὸς πρὸς τοὺς κεκοιμημένους μας.

Καὶ ὁ σύγχρονος ἅγιος τῆς Ἐκκλησίας μας ὁ ἅγιος Παΐσιος ὁ ἁγιορείτης, σχετικὰ μὲ τὴν ἀνάγκη προσευχῆς γιὰ τοὺς κεκοιμημένους, ἔλεγε: «…νὰ ἀφήνετε μέρος τῆς προσευχῆς σας γιὰ τοὺς κεκοιμημένους. Οἱ πεθαμένοι δὲν μποροῦν νὰ κάνουν τίποτα (γιὰ τοὺς ἑαυτούς τους). Οἱ ζωντανοὶ μποροῦν… Νὰ πηγαίνετε στὴν Ἐκκλησία λειτουργία, δηλαδὴ πρόσφορο, καὶ νὰ δίνετε τὸ ὄνομα τοῦ κεκοιμημένου, νὰ μνημονευθῆ ἀπὸ τὸν ἱερέα στὴν προσκομιδή. Ἐπίσης, νὰ κάνετε μνημόσυνα καὶ τρισάγια. Σκέτο τὸ τρισάγιο, χωρὶς Θεία Λειτουργία, εἶναι ἐλάχιστο. Τὸ μέγιστο, ποὺ μποροῦμε νὰ κάνουμε γιὰ κάποιον, εἶναι τὸ Σαράντα-Λείτουργο. Καλὸ θὰ εἶναι νὰ συνοδευθῆ καὶ μὲ ἐλεημοσύνη. Ἂν ἔχεις ἕνα νεκρό, ὁ ὁποῖος ἔχει παρρησία στὸν Θεό, καὶ τοῦ ἀνάψεις ἕνα κερί, αὐτὸς ἔχει ὑποχρέωση νὰ προσευχηθεῖ γιὰ σένα στὸν Θεό. Ἂν πάλι, ἔχεις ἕνα νεκρό, ὁ ὁποῖος νομίζεις ὅτι δὲν ἔχει παρρησία στὸν Θεό, τότε, ὅταν τοῦ ἀνάβεις ἕνα ἁγνὸ κερί, εἶναι σὰν νὰ δίνης ἕνα ἀναψυκτικὸ σὲ κάποιον ποὺ καίγεται (ἀπὸ δίψα). Οἱ ἅγιοι δέχονται εὐχαρίστως τὴν προσφορά τοῦ κεριοῦ καὶ εἶναι ὑποχρεωμένοι νὰ προσευχηθοῦν γι’ αὐτὸν ποὺ τὸ ἀνάβει. Ὁ Θεὸς εὐχαρίστως τὸ δέχεται…

Διαβάστε περισσότερα: Ἱερὸ Σαρανταλείτουργο

Ὁ Τίμιος Σταυρὸς τοῦ Κυρίου ἀποτελεῖ τὸ ἁγιότερο σημεῖο καὶ Σύμβολο τῆς Πίστεως μας, ἀποτελεῖ κορυφαῖο σύμβολο θυσίας καὶ ἁγιασμοῦ, καὶ τὸ κυριότερο ὅπλο γιὰ κάθε δαιμονικὴ ἀπειλή. Ἡ Χάρη καὶ ἡ δύναμη τοῦ Τιμίου Σταυροῦ ὀφείλεται ὄχι στὸ σχῆμα του, ὅτι δηλαδὴ εἶναι σταυρός, ἀλλὰ στὸ ὅτι εἶναι ὁ σταυρὸς τοῦ Χριστοῦ, τὸ ὄργανο διὰ τοῦ ὁποίου ὁ Χριστὸς ἔσωσε τὸν κόσμο. Εἶναι τὸ θυσιαστήριο στὸ ὁποῖο προσέφερε τὸν Ἑαυτό Του θυσία γιὰ ὅλο τὸν κόσμο, ὡς θύτης καὶ ὡς θῦμα. Στὸν Σταυρὸ ἔζησε τὸν βαθύτερο πόνο καὶ τὸν μεγαλύτερο ἐξευτελισμὸ γιὰ ἐμᾶς.

Ἡ προβολὴ τοῦ Σταυροῦ σήμερα ἀποκτᾶ ἕνα πολὺ πιὸ οὐσιαστικὸ νόημα ἀπὸ αὐτὸ μιᾶς συμβολικῆς τελετῆς. Γιατὶ ὁ Σταυρὸς μπορεῖ νὰ γίνει σήμερα ἕνα σταθερό σημεῖο προσανατολισμοῦ γιὰ τὸν ἄνθρωπο ποὺ ψάχνει νὰ βρεῖ τὸν δρόμο του. Καὶ ὁ δρόμος ποὺ δείχνει ὁ Σταυρὸς δὲν εἶναι ἄλλος ἀπὸ αὐτὸν ποὺ ἀκολούθησε καὶ ὁ Χριστός. Ὁ Χριστὸς πάνω στὸν Σταυρὸ δὲν ἔχει ἀπολύτως τίποτε, εἶναι γυμνός, ἔχει χάσει τὰ πάντα· ἀκόμη καὶ τὰ ροῦχα Του τὰ μοίρασαν οἱ σταυρωτές Του. Καὶ ὅμως, αὐτὴν ἀκριβῶς τὴ στιγμὴ θὰ κερδίσει τὴ σωτηρία ὁλόκληρου τοῦ κόσμου.

Σ’ αὐτὸν τὸν δρόμο τῆς ἀγάπης καὶ τῆς θυσίας καλεῖ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους ὁ Σταυρός. Τοὺς καλεῖ νὰ ἀρνηθοῦν ὅ,τι ἀγαποῦν περισσότερο, τὸν ἴδιο τους τὸν ἑαυτό -νὰ ἐγκαταλείψουν τὶς νόμιμες καὶ δίκαιες ἀπαιτήσεις τους, τίς φυσιολογικὲς καὶ δικαιολογημένες ἐπιθυμίες ποὺ ἔχει τὸ ἐγώ τους μέσα στὴ ζωή- τοὺς καλεῖ νὰ ἀρνηθοῦν τὴν ἀσφάλεια μιᾶς καλοβολεμένης καὶ καθωσπρέπει ζωῆς. Ταυτόχρονα, ὅμως, τοὺς βεβαιώνει πὼς μόνον ὅσα θυσιάσουν θὰ τὰ κερδίσουν πραγματικά. Δύσκολος, βέβαια, ὁ δρόμος αὐτός, ἀλλὰ εἶναι ὁ μόνος ἀπὸ τὸν ὁποῖο ἔχει ἀνάγκη σήμερα ὁ κόσμος, καθὼς εἶναι ὁ μόνος ποὺ παρέχει μιὰ ρεαλιστικὴ πρόταση νοηματοδότησης τῆς ζωῆς.

Ὁ Κύριος διδάσκει τοὺς μαθητές Του νὰ πορεύονται σταυρικά, νὰ ἔχουν στὴ ζωή τους σταυρώσιμη διάθεση καὶ ἀναστάσιμο ἦθος.
Ἀλλὰ τί σημαίνει νὰ ἀκολουθῶ τὸν Ἰησοῦ βαστάζοντας τὸ σταυρό μου, δηλαδὴ νὰ ζῶ σταυρικά;

Διαβάστε περισσότερα: Ὁ Τίμιος καὶ Ζωοποιὸς Σταυρός