Περί τῆς Θεολογίας τοῦ χρόνου

Κατά τούς ἁγίους Πατέρας «ἦν ποτέ -τό σύμπαν- ὅτε οὐκ ἦν», ὁ Θεός ἐποίησε πᾶν το ὁρατόν καί ἀόρατον, ὕλη δηλαδή καί πνεῦμα, «ἀρχήν τοῦ χρόνου καί τοῦ κόσμου».
Δέν νοεῖται ὁ χρόνος χωρίς τόν χῶρο, οὔτε ὁ χῶρος χωρίς τόν χρόνο.
Μέ τήν ζῶσα διαχρονική, ἀλάνθαστη ἀποκάλυψι τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ, μέ τό «ἐν ἀρχῇ ἐποίησεν ὁ Θεός τόν οὐρανόν καί τήν γῆν», δηλαδή τό σύμπαν, τόν χῶρο καί τόν χρόνο, διακηρύσσονται καί ξεκαθαρίζονται πάρα πολλές ἀλήθειες.

Κάτ' ἀρχάς, διατρανώνεται τό ἀΐδιον, τό ἄχρονον καί ὑπερκόσμιον τοῦ Θεοῦ. Διότι, ἐφ' ὅσον ὁ Θεός ὑπῆρχε ὅταν ἔγινε αὐτό τό «ἐν ἀρχῇ», ἄρα εἶναι «πρό πάσης ἀρχῆς», δέν ἔχει δηλαδή χρονική ἀρχή καί τέλος. Αὐτό θά πῆ «ἀΐδιος». Ὁ Θεός στήν οὐσία ὄχι ἁπλῶς δέν ἔχει χρονική ἀρχή, ἀλλά εἶναι καί ἐκτός τοῦ χρόνου. Εἶναι ὁ μόνος ἐκτός χωροχρόνου Ὤν καί Ὑπάρχων. Καί προφανῶς ἦτο, εἶναι καί θά εἶναι ἀνεξάρτητος τοῦ κόσμου, ὡς ὑπάρχων πρό αὐτοῦ.

Ὁ Θεός εἶναι ὁ μόνος ἄκτιστος, ὁ μόνος ἀδημιούργητος. Ὁ Θεός εἶναι ὁ μόνος πού ὑπάρχει ἐλευθέρως καί ὄχι ἐκ τινός ἄλλης αἰτιότητος ἤ ἄλλης ἀνάγκης, ὅπως συμβαίνει μέ τά λογικά καί ἄλογα κτίσματα, τούς ἀγγέλους, τούς ἀνθρώπους καί τήν κτίσι, τά ὁποῖα ἦλθαν εἰς τήν ὕπαρξι μόνον ἀπό τήν ἀγάπη - ἀγαθότητα τοῦ Θεοῦ.
Ἄρα διαπιστώνεται ὅτι ὁ κόσμος εἶναι «καλός λίαν», εἶναι κτιστός, ἦλθε στήν ὕπαρξι ἀπό τήν ἀνυπαρξία λόγῳ μόνον τῆς θελήσεως τοῦ ἀκτίστου Θεοῦ, «ὁποῖος εἶπε καί ἐγενήθησαν (χρόνος – χῶρος – σύμπαν), τά ὁποῖα ἔχουν ἀρχή ἀπό τόν Θεόν, χωρίς νά εἶναι ἀπόρροια τῆς οὐσίας τοῦ Θεοῦ (πανθεϊσμός).

Διαβάστε περισσότερα: Περί τῆς Θεολογίας τοῦ χρόνου

Ἡ ἔννοια τοῦ χρόνου μέσα στὴν Ἐκκλησία

Τὰ Χριστούγεννα, ἡ ἐνανθρώπηση τοῦ Θεοῦ Λόγου, ἡ ἔλευση τοῦ ἄχρονου Χριστοῦ στὸν κόσμο, κάνουν τή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ αἰσθητή, ποὺ φανερώνεται διὰ τῆς Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία ὡς Σῶμα τοῦ Χριστοῦ ὑπερβαίνει τὸ χῶρο καὶ τὸ χρόνο, συνάπτοντας τοὺς ἀνθρώπους σὲ μιὰ ὑπερχρονική κοινωνία.
Ἡ Ἐκκλησία ὡς σῶμα Χριστοῦ καὶ ὡς κοινωνία θεώσεως δὲν ὑποτάσσεται στὸ χρόνο, ἀλλὰ ὁδηγεῖ στὴν αἰωνιότητα.

Ἡ πρώτη διάσταση τοῦ χρόνου ποὺ καταγράφει ὁ Μέγας Βασίλειος στὸ περίφημο ἔργο του «Εἰς τὴν Ἑξαήμερον» ἔχει σχέση μὲ τὸν Θεό. Ὁ Θεὸς εἶναι ὑπεράνω τοῦ χρόνου καὶ ταυτόχρονα εἶναι ἐκτὸς χρόνου. Ὁ ἀπρόσιτος καὶ ἄπειρος Τριαδικὸς Θεὸς, νοούμενος κυρίως ὡς τελεία «κοινωνία», ὡς ἄπειρη ἑνότητα «Μονὰς ἐν Τριάδι καὶ Τριὰς ἐν μονάδι», ἔπλασε καὶ τὸν ἄνθρωπο «κατ’ εἰκόνα Του, μὲ προοπτικὴ νὰ φθάσει τὸ «κάθ’ ὁμοίωσιν».

Ἡ δεύτερη διάσταση τοῦ χρόνου, κατὰ τὸν Μέγα Βασίλειο, σχετίζεται μὲ τὴν ὕλη καὶ τὴν παροῦσα ζωή. Ὁ χρόνος μοιάζει μὲ μία σφαίρα ποὺ κυλᾶ στὸν κατήφορο καὶ δὲ σταματᾶ. Ρέει ἀκατάπαυστα ἀποκαλύπτοντας ὅτι ὅσα σχετίζονται μαζί του εἶναι ρέοντα καὶ ὄχι σταθερά.
Αὐτὴ ἡ διάσταση τοῦ χρόνου ἀποκαλύπτει τὸ χρέος τοῦ ἀνθρώπου ποὺ ἀφορᾶ τὴν σωστὴ ἀξιοποίηση τοῦ χρόνου προκειμένου νὰ μπορεῖ ν’ ἀντεπεξέλθει ὁ ἄνθρωπος μὲ σοφία, σύνεση καί παρηγοριά στὶς θλίψεις καὶ στὰ προβλήματα τῆς ζωῆς, ἀντιλαμβανόμενος ὅτι ὁ χρόνος εἶναι εὐκαιρία ἐσωτερικῆς καλλιέργειας καὶ καιρὸς μετανοίας.

Διαβάστε περισσότερα: Ἡ ἔννοια τοῦ χρόνου μέσα στὴν Ἐκκλησία

Ἡ ἐλευθερία στὴν Ὀρθόδοξη πνευματικὴ ζωή

Ἡ πραγματικότητα ποὺ ζοῦμε εἶναι καταπιεστική, πέρα ἀπὸ τὰ ὄρια, δηλαδὴ ζοῦμε μιὰ ἀνελεύθερη κατάσταση, ὁ καθένας ἀπὸ ἰδιαίτερες προσωπικὲς του συνθῆκες ποὺ τὸν καταπιέζουν, ἀλλὰ καὶ ἰδιαίτερα ἀπὸ τὶς δυσερμήνευτες καταστάσεις ποὺ βιώνουμε ὅλοι μας.

Ὁ τρόμος ἀπὸ τὶς συνέπειες τῆς παρουσίας τοῦ κορωνοϊοῦ, ὁ πόνος ἀπὸ τὶς εἰδήσεις γιὰ ἀσθένεια καὶ θανάτους τόσων ἀνθρώπων, ὅταν μάλιστα πρόκειται περὶ γνωστῶν καὶ δικῶν μας προσώπων. Τὰ φυσικὰ φαινόμενα -ἀνεμοστρόβιλοι, σεισμοί, καταποντισμοί, τραγικὲς πλημμύρες.
Τὰ μέτρα ποὺ λαμβάνει ἡ πολιτεία στὸ ὃνομα τῆς προστασίας τοῦ συνόλου τῶν πολιτῶν, τοῦ συστήματος ὑγείας, τοῦ καθ’ ἑνὸς μας προσωπικά, εὔλογα καὶ ἀναγκαῖα μὲν, ἀλλὰ χωρὶς ἀμφιβολία περιορίζουν τὴν ἐλευθερία κινήσεως, δραστηριοτήτων, ἐκδηλώσεως συναισθημάτων, συμμετοχῆς στὴν κοινὴ λατρεία καὶ πλείστων ἄλλων ἀνελευθεριῶν καὶ ἀρνητικῶν συνεπειῶν π.χ. καταθλίψεων, οἰκονομικῶν προβλημάτων κ.ἄ.
Ἡ μὴ δυνατότητα πρόσβασης σὲ ὅλες τὶς εὐκαιρίες-δυνατότητες, γεγονότα εἴτε ἀπὸ τὸν πολιτειακὸ νόμο, εἴτε ἐκ λόγου οἰκονομικῶν, εἴτε ἐκ προσωπικῶν ἀδυναμιῶν.

Εἶναι πάρα πολλὲς οἱ περιπτώσεις, οἱ λειτουργίες τοῦ τούτου κόσμου, οἱ ὅποιες ἀνώτερες δυνάμεις καὶ καθ’ οἱονδήποτε τρόπο ἐκφρασμένες, ποὺ μᾶς συνθλίβουν καὶ περιορίζουν ἤ τουλάχιστον αἰσθανόμεθα ὅτι μᾶς περιορίζουν, ὅτι μᾶς στεροῦν τὴν ἐλευθερία μας.
Ἐπομένως εἶναι μὲν πάντοτε ἐπίκαιρο τὸ θέμα τῆς ἐλευθερίας, ἀλλὰ ἰδιαίτερα σήμερα ὅμως περισσότερο ἀπὸ ὅποια ἄλλη ἐποχή.

Διαβάστε περισσότερα: Ἡ ἐλευθερία στὴν Ὀρθόδοξη πνευματικὴ ζωή

Λόγος του Αγίου Νεκταρίου "Περί Ηθικής Ελευθερίας"

«Καί ἐποίησεν ὁ Θεός τόν ἄνθρωπον, κατ’ εἰκόνα
Θεοῦ ἐποίησεν αὐτόν» (Γεν. Α΄, 27), ἠθικῶς ἐλεύθερον.

Ἡ ἐλευθερία ἰδίωμα ἀναπόσπαστον εἶναι τοῦ Θεοῦ καί κατ’ ἐπέκτασιν τοῦ ἀνθρώπου, ὡς εἰκόνος τοῦ Θεοῦ. Ἀρχέγονον χάρισμα.
Ὁ ἄνθρωπος πλασθείς ἵνα εἰκονίζῃ ἐπί τῆς γῆς μικρογραφικῶς τήν ἀπειρομεγέθη εἰκόνα τοῦ Θείου Δημιουργοῦ, ἔδει νά φέρῃ ἐν ἑαυτῷ τάς τοῦ Θεοῦ ἰδιότητας ἐν σχετικῇ ἀναφορᾷ.

Ὡς εἰκών τοῦ Θεοῦ ὁ ἄνθρωπος, ὡς νοερὰ φύσις εἶναι ὄν αὐτοσυνείδητον, ἐλεύθερον καί αὐτεξούσιον.
Ἡ ἐλευθερία ἄρα τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ἀναγκαία συνέπεια τῆς μεγάλης ἀποστολῆς του. Ἄνευ τῆς ἐλευθερίας ὁ ἄνθρωπος θά ἦτο ἰσότιμος πρός τά λοιπά ζῶα.
Ἡ νοερά τοῦ ἀνθρώπου φύσις ἀπαιτεῖ ὡς ἀναγκαίαν συνέπειαν τήν ἠθικήν ἐλευθερίαν καί τό αὐτεξούσιον καί ἀναδεικνύει τόν ἄνθρωπον ὄν ἠθικόν καί εἰκόνα Θεοῦ˙ διό ὁ ἄνθρωπος, νοερός ὤν, ἐγένετο ἐλεύθερος καί αὐτεξούσιος.
Ἡ νοερά φύσις, ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου, ὡς κινοῦσα αὐτή ἑαυτήν, ὡς νοοῦσα ἑαυτήν καί τά περί αὐτήν, ὡς ἔχουσα καί ὡς δυνατόν νά ἔχῃ τήν βουλομένη γνῶσιν, εἶνε ἐλευθέρα, καί ἑπομένως ὁ ἄνθρωπος εἶναι ὄν ἠθικῶς ἐλεύθερον καί ἀνεξάρτητον. ...

Διαβάστε περισσότερα: Λόγος του Αγίου Νεκταρίου "Περί Ηθικής Ελευθερίας"